De eerste mondialisering

Vooral interessant is Friedens verklaring waarom die mondialisering na de Eerste Wereldoorlog niet meer kon worden heropgestart. Antwoord: het bleek niet meer mogelijk om werknemers en werkgevers de extreme flexibiliteit op te leggen die nodig was om die zeer open mondialisering te laten werken.
Als landen niet meer competitief waren, en daardoor meer invoerden dan ze uitvoerden, legde de goudstandaard hen op dat ze meteen de lonen en prijzen moesten drukken–soms met tien, twintig of meer procent. Dat soort “flexibiliteit” werd onmogelijk omdat de werknemers zich na de Eerste Wereldoorlog georganiseerd hadden in vakbonden en omdat het kleinbedrijf in veel sectoren ondertussen vervangen was door reusachtige bedrijven die zich veeleer opstelden als prijszetters dan als prijsnemers.
Die les is erg leerzaam, vindt ook Frieden, omdat ze aangeeft dat mondialisering geen natuurverschijnsel is dat onomkeerbaar is –zoals vele Vlaamse politici nu beweren– maar dat ze steunt op politieke beslissingen. De problemen om overeenstemming te vinden in de schoot van de Wereldhandelsorganisatie en de toenemende twijfel over vrijhandel in sommige rijke landen maken inderdaad duidelijk dat ook deze tweede mondialisering geen vanzelfsprekendheid is. Frieden pleit er daarom voor om ervoor te zorgen dat er niet te veel verliezers zijn. Dat is eigenlijk zoveel als pleiten voor een wereldmarkt met een menselijk gezicht, een kapitalisme waarin overheden de uitwassen –sociaal of financieel– beperken.
Global Capitalism. Its fall and rise in the twentieth century is uitgegeven door WW Norton, ISBN 978-0-393-32981-0