Een nieuwe lente voor de Moslimbroederschap

Veel Egyptenaren treden toe tot de partij, die in hun ogen de enige is die
een politieke vertaling geeft aan het ongenoegen over de oorlog in Irak.
Zelfs mensen die nooit religieus zijn willen lid worden, zegt Mahmoud
Abdel Raouf. Bush duwt ons in die richting. Bij de straatprotesten in
Caïro en elders is de Broederschap meer dan ooit aanwezig.

De revival is opmerkelijk, want de partij - geleid door de 81-jarige
Ma’moun Al-Hodeiby en een reeks andere mannen op respectabele leeftijd -
leek de laatste jaren aan sclerose en verstarring ten onder te zullen gaan.
Ze had ook af te rekenen met frequente arrestaties van haar leden. Ook de
recente dood van oppergids Moustafa Mashhour kwam hard aan. Wegens zijn
conservatisme en starre ideeën over het islamitische recht, vrouwen en de
vrije meningsuiting hadden heel wat waarnemers de groep al afgeschreven als
een politieke dinosaurus: groot, maar tot uitsterven gedoemd. De
Moslimbroederschap heeft zich nooit aangepast aan de moderne tijden,
schreef de pan-Arabische krant Al-Hayat onlangs nog. De Broederschap
begrijpt de moderniteit niet en durft niet te breken met de ideologie van
zijn groots verleden.

De in 1928 opgerichte Moslimbroederschap gebruikte ooit terreur als middel
om zijn doel te bereiken: van Egypte een islamitische theocratie maken. De
groep zwoer het geweld af in de jaren 80, en streeft sindsdien naar morele
en sociale hervormingen binnen de lijnen van de democratie. Hoewel de
Broederschap buiten de wet gesteld werd in 1954, treedt de groep nu in de
politieke arena als een politieke partij, met politieke kandidaten in de
nationale en locale verkiezingen. De Moslimbroederschap heeft 16 zetels in
het parlement, wat haar de grootste oppositiekracht maakt in het 454 leden
tellende parlement. Haar leiders bekleden respectabele posities in de
vakbonden en de partij telt miljoenen aanhangers. Als grootste
oppositiepartij plukt ze nu de vruchten van het ongenoegen over de oorlog
tegen Irak.

De revival van het islamisme in de Arabische wereld dateert al sinds de
militaire campagne tegen de Taliban in Afghanistan, benadrukt Diaa Rashwan,
een expert inzake islamistische groeperingen aan het Al-Ahram Centrum voor
Politieke en Strategische Studies (ACPSS). De Egyptenaren hebben niets dan
verachting voor de Taliban en voor Saddam Hoessein; maar de verachting voor
Amerika is groter.

De Arabische regimes slagen er niet in hun geschillen bij te leggen en dat
geeft ons meer geloofwaardigheid in de straat, zegt Essam El-Erian, een
prominent lid van de Broederschap. We zijn woedend en bedroefd over wat er
nu gebeurt en onze deur staat open voor iedereen die de islam wil verdedigen.

De steunbetuigingen aan de partij zijn sterk toegenomen sinds Al-Azhar, de
meest prestigieuze islamitische instelling een fatwa of religieus edict
uitvaardigde over de plicht om Irak te verdedigen. Als de vijand voet zet
op het land van de moslims, dat is jihad een islamitische verplichting …
want de Arabische en islamitische gemeenschap wordt geconfronteerd met een
nieuwe kruistocht die ons land, onze eer, ons geloof en onze natie in het
vizier neemt, luidt de fatwa.

El-Erian haast zich om te zeggen dat het geen oproep is om de wapens op te
nemen. Jihad wordt in het Westen verkeerd begrepen door de invulling die
Al-Qaeda en andere gewelddadige groepen eraan geven. Het betekent gewoon je
uiterste best doen om een doel te bereiken met vredelievende middelen.

Net als andere leden van de Broederschap veroordeelt El-Erian Al-Qaeda en
andere terreurgroepen die het imago van de Islam bezoedelen. De
Broederschap was in het verleden nochtans zelf niet vies van geweld en
bloedige aanslagen. Oorspronkelijk maakte dat geweld deel uit van een
bevrijdingsstrijd tegen de Britse kolonisator - de guerrilla van de
Broederschap tegen Britten levert haar nog steeds krediet op. Na de
bevrijding in 1952 kwam de beweging echter frontaal in aanvaring met de
nationalistische regering die ze had helpen vormen. De groep werd buiten de
wet gesteld omdat ze de scheiding tussen geloof en staat weigerde te
aanvaarden. Er volgde een moordaanslag tegen president Gamal Abdel Nasser
in 1954 en duizenden Broederschapleden werden gearresteerd. Na de dood van
Nasser in 1970, zette de radicalisering zich door. Vier leden van de
Broederschap kogelden in 1981 zijn opvolger Anwar Al-Sadat neer tijdens een
militaire parade. President Hosni Mubarak liet massale arrestaties
uitvoeren toen hij het roer overnam, maar verzachtte later zijn standpunt
toen de Broederschap alle geweld afzwoer. Ayman Al-Zawahiri, het
meesterbrein van Al-Qaeda, is één van de vele ex-leden die uit de
Broederschap stapten.