Jacht op gestolen erfgoed werpt vruchten af

Zawi Hawass, secretaris-generaal voor de Hoge Raad van Antiquiteiten, is een man met een missie. Dit is een belangrijk signaal voor het begin van de terugkeer van onze gestolen kunstwerken, verklaarde Hawass toen hij het nieuws over het tablet bekendmaakte. In maart richtte hij het Departement voor Gestolen Antiquiteiten op met als doel elk artefact dat na 1977 in Egypte werd ontvreemd te laten terugkomen.

Het tablet met een reliëf van een man met vrouw en kind was in 1992 gestolen in Saqqara, in het zuiden van Egypte. Het komt nu terug nadat een prominente kunsthandelaar in Manhattan werd veroordeeld tot 33 maanden gevangenisstraf en 50.000 dollar boete voor de illegitieme handel in Egyptisch erfgoed.

Vanuit een klein kantoortje in het drukke Abbasiya-district in Caïro proberen drie archeologische speurders en een advocaat in dienst van het departement zoveel mogelijk gestolen Egyptische artefacten op het spoor te komen. Het bureau van coördinator Abu Shaneb ligt bezaaid met foto’s van gestolen archeologisch materiaal. Veel tijd gaat naar het natrekken van Egyptische antiquiteiten die te koop worden aangeboden in gespecialiseerde tijdschriften en op internet.

Het departement werkt samen met musea, archeologen en Interpol. Musea in Canada, Italië, Frankrijk en de VS kregen schriftelijke verzoeken tot teruggave van voorwerpen uit hun collectie en de meeste instellingen werken volgens de Egyptische speurders goed mee. Het gaat daarbij enkel om stukken die werden gestolen na 1977, toen Egypte buitenlandse expedities verbood objecten uit te voeren. Veel van de kunstschatten in musea over de hele wereld zijn de buit van plunderexpedities in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw.

Het nieuwe departement boekte eerder een succes met de teruggave van een klein beeldje van een priester van de god Montu uit de achttiende dynastie dat in 1987 samen met 54 andere stukken werd ontvreemd uit een warenhuis in Karnak. Interpol kwam het 3.500 jaar oude artefact op het spoor na tips van de Nederlandse politie, die het had gevonden bij een verzamelaar in Den Haag. Een ander stuk van de collectie werd gelokaliseerd in Zwitserland en wordt momenteel opgeëist.

Momenteel onderzoekt het departement de herkomst van een cilindervormige kruik waarop in hiërogliefen de naam Hor Ana staat, de naam van een 5.000 jaar oude Egyptische heerser. Het stuk raakte verloren in een graftombe in Abydos en verscheen in 1998 op een veiling van Sotheby’s in New York, waar het werd verkocht aan een Noorse verzamelaar.

Een delegatie van Egyptische archeologen wordt deze week verwacht in New York voor de teruggave van twee 4.000 jaar oude gipsmaskers die werden aangetroffen bij een wapenhandelaar in Florida. Een andere commissie gaat binnenkort naar Londen om 2.000 stukken te onderzoeken bij een Egyptenaar die beweert de collectie in 1955 te hebben geërfd van zijn vader.

Cam McGrath

REF.: MM CR