Politieke machtsstrijd over toekomst Irak wordt opgevoerd

Een nieuwsbrief van het Project for the New American Century (PNAC), een
neo-conservatieve groep die de standpunten van de haviken in het Pentagon
vertolkt, stelt dat de succesvolle ontwapening, heropbouw en democratische
hervorming van Irak kan bijdragen tot de democratisering van het
Midden-Oosten. Dat einddoel is voor de Verenigde Staten van doorslaggevend
strategisch belang”.

Gematigde regeringsleden die pleiten voor een snelle Amerikaanse aftocht na
de volledige Iraakse ontwapening krijgen een sneer, want zij kunnen door hun
fixatie op aftochtplannen en vertrekdata de Amerikaanse geloofwaardigheid
kortwieken en de kansen op welslagen fel verminderen.

De nieuwsbrief is ondertekend door 23 prominente politici en adviseurs,
zowel van neoconservatieve strekking als voormalige adviseurs van
ex-president en Democraat Bill Clinton. Onder de ondertekenaars bevinden
zich namen die nooit eerder met de PNAC werden geassocieerd. De
belangrijkste figuur is James Steinberg, Clintons vice-veiligheidsadviseur,
die momenteel het invloedrijke Brooking Institution leidt.

De nieuwsbrief van PNAC is een krachtig manoeuvre in het gevecht om de macht
tussen neoconservatieven en de meer gematigde rechtse krachten in de
regering-Bush. De PNAC-groep is al vaker de spreekbuis geweest van de
strekking die het bij eerdere twistpunten haalde. Ze stippelde negen dagen
na de aanslagen op de WTC-torens het beleid van president Bush uit.

Op 20 september 2001 deed de PNAC een door 40 neoconservatieven en leden van
Christian Right ondertekende oproep om de strijd tegen het terrorisme aan te
vatten met een militaire actie tegen de terreurgroep al-Qaeda en
Afghanistan. Andere suggesties waren het doorsnijden van de banden met de
Palestijnse Autoriteit (PA), het uitoefenen van druk op Syrië en Libanon om
de radicale anti-Israëlische Hezbollah te kortwieken, en het verwijderen van
Saddam Hoessein, zelfs als het bewijsmateriaal niet direct gelinkt is aan
de aanslag (van 11 september).

PNAC werd opgericht in 1997 door twee prominente neoconservatieven, William
Kristol en Robert Kagan. In haar charter stelt de groep dat de Amerikaanse
geopolitieke belangen op militaire macht moeten gebaseerd zijn.
Ondertekenaars van het charter zijn onder meer vice-president Dick Cheney,
minister van Defensie Donald Rumsfeld, diens onderminister Paul Wolfowitz,
ondersecretaris van Wapencontrole en Internationale Veiligheid John Bolton
en Cheney’s invloedrijke nationale veiligheidsadviseur Lewis Scooter Libby.

Rumsfeld, Cheney, en Bolton zijn traditionele rechtse Republikeinen, maar de
overgrote meerderheid van de PNAC zijn neoconservatieven. Daar zitten heel
wat voormalige Democraten bij, die tijdens de Vietnam-oorlog en de opkomst
van de anti-oorlogsbeweging de omgekeerde beweging maakten en een ruk naar
rechts deden.

Wat de leden allemaal delen, is de overtuiging dat unilateralisme de manier
is waarop de VS hun unieke missie moeten waarmaken. Het Amerikaanse
economische en politieke model moet naar de rest van de wereld worden
geëxporteerd.

Vooral over het liefdadigheidsgehalte lopen de meningen uiteen. Soms loopt
de interne kritieke bij de neocons parallel met die van de oppositie, de
Democraten - bijvoorbeeld dat de regering-Bush te weinig middelen vrijmaakt
voor de heropbouw en verzekeren van de veiligheid in Afghanistan. Cheney en
Rumsfeld en nationaal veiligheidsadviseur Condoleezza Rice beklemtonen
daarentegen dat de VS geen taak hebben als ‘natiebouwer’ of ‘sociaal werk.’

Ook over Irak is er onenigheid onder de medestichters van de PNAC. Rumsfeld
wil zo snel mogelijk na de Iraakse ontwapening naar huis en benadert een
heropbouw van het Midden-Oosten met afkeer, zegt Charles Kupchan van de
Council on Foreign Relations. Andere conservatieven bestempelen een lang
verblijf in Irak als een vorm van Samaritaans werk, dat in het beste geval
de islam pacificeert. Als het aan Richard Perle, voorzitter van de Defense
Policy Board van het Pentagon, ligt, worden de Verenigde Naties daarbij niet
uitgenodigd.