Rappers dragen al 20 jaar een geel hesje

Het raakt mij wanneer neerbuigend wordt gedaan over rapmuziek. Het genre krijgt veel arrogante kritiek vanuit intellectuele en elitaire kringen. Waarom? Gelinkt aan criminaliteit, geweld, de “banlieues”, seksisme en “bling bling”, redenen genoeg om rapmuziek weg te zetten als een genre dat enkel “$$$” en “bitches” propageert.

Maar het is jammer dat deze muziek nooit de intellectuele erkenning krijgt voor haar bijdrage aan het maatschappelijk debat. Wat ik vandaag in debatten hoor, had ik gisteren al in rapmuziek gehoord. Maar dat kreeg geen aandacht. Of zoals de Franse rapper Orelsan het beter verwoordt: ‘La banlieue porte un gillet jaune depuis vingt ans, tout le monde s’en bats les couilles (de banlieu draagt al twintig jaar een geel hesje, en niemand geeft erom)’. Excuseer hem zijn taalgebruik, maar zo is zijn punt wel gemaakt.

Wat ik vandaag in debatten hoor, had ik gisteren al in rapmuziek gehoord

Net als elk ander muziekgenre kent rap ook uiteenlopende stromingen. Sommige rappers richten zich op vertier, amusement, luchtigheid, fictie, enzovoort. Anderen gebruiken dit muziekgenre als een megafoon om maatschappelijke problemen aan te kaarten en controversiële onderwerpen onder de aandacht te brengen. Dat laatste sluit het nauwste aan bij de roots van dit genre, dat haar oorsprong heeft in de “black music” uit de VS, en dat muziek gebruikt als verzet tegen oppressie en als middel bij het streven naar sociale rechtvaardigheid. Net als jazz, soul, gospel en reggae is rap een middel (vroeger en nog steeds) dat fungeert als een spreekbuis voor mensen met vaak de minste macht in de maatschappij.

Ik ben met Franstalige rapmuziek opgegroeid. Ik hoorde er verhalen in die ik op school of in het nieuws niet hoorde: over andere helden, met een ander perspectief op de geopolitieke orde, op het (neo)kolonialisme, op klassenverhoudingen, op armoede, op het kapitalisme, kortweg op de samenleving. Verhalen die vaak indruisten tegen het mainstream discours. Verhalen die mij intellectueel uitdaagden om de wereld vanuit een andere perspectief te bekijken en te begrijpen. Rappers hebben mij letterlijk boeken doen openslaan, hebben mijn nieuwsgierigheid aangewakkerd en mij uiteindelijk zelfs aangezet om sociologie en politieke wetenschappen te studeren.

‘Au début, les rappeurs étaient un peu des journalistes, mais des journalistes du ghetto… Il fallait qu’ils racontent cette réalité que la plupart ignoraient (Aanvankelijk waren rappers een beetje als journalisten, maar dan uit het ghetto. Ze moesten over deze realiteit vertellen die de meesten niet kenden)’, stelde Kery James.

In hun lyrics vertellen vele rappers al jaren over hoe discriminatie en racisme als een gif in onze samenleving sluipt. Ze geven ons een inkijk op wat het betekent om te leven in armoede in gesegregeerde buitenwijken. Ze gaven al eerder aan dat dekoloniseringsprocessen niet voltrokken zijn. Ze uiten hun wantrouwen in het huidig politiek systeem. Ze roepen op om op te komen voor het klimaat. Ze geven minderheden een stem die ze vaak niet (of te weinig) hebben in het publiek debat. Ze klagen een integratiebeleid aan dat assimilatie vooropstelt.

Lees ook

Mona Haydar: ‘Als zij beschaafd zijn, ben ik liever barbaars’

Rapmuziek geeft een accuraat beeld van wat er leeft en is een belangrijke spreekbuis van een hele generatie

Rival CNN199 rapte meer dan tien jaar geleden: ‘Au nom de quelle intégration, je devrais être un autre? (In naam van welke integratie moet ik iemand anders zijn?)’. Bij gebrek aan intellectuele erkenning wordt de megafoon die rappers gebruiken om hun ongenoegen te uiten over bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen meestal niet gehoord. Rapmuziek geeft nochtans een accuraat beeld van wat er leeft en is een belangrijke spreekbuis van een hele generatie. Door dit te categoriseren als “domme”, “vulgaire” en “marginale” straatcultuur gaan belangrijke boodschappen verloren.

Rapmuziek is voor vele jongeren, mezelf inbegrepen, ook een bron van inspiratie om het beste van zichzelf te geven. ‘Le monde est devant toi, n’attends pas qu’il débarque (De wereld ligt voor je, wacht niet tot hij aankomt)’, rapte Rocca. Mijn maatschappelijk engagement werd aangewakkerd dankzij rappers zoals Medine, IAM, Arsenik, Kery James, Sniper, Scred connexion, Psy 4 de la rime, Youssoupha, Kenny Arkanna, Pitcho, Starflam, Scylla, en nog zovelen meer.

‘La rue le pense, je le mets en musique (De straat denkt het, ik zet het om in muziek)’, rapte Kery James. Ook al bevalt de muzikaliteit u niet, ik kan u alleen maar aanraden om te luisteren naar wat ze te zeggen hebben.