Als alle Open Vld-ers Tommelein volgen, gaat Eandisdeal niet door

Natuurlijk, Tommelein moet niet beslissen. Het zijn de 230 Vlaamse gemeenten die eigenaar zijn van Eandis, die over exact een week zullen beslissen. Als gemeenteraadslid van Oostende heeft Tommelein nog voor de deal gestemd. Waarom is hij dan nu van mening veranderd? ‘Omdat de Vlaming zelf wil investeren met een gegarandeerd rendement van vier procent. En omdat hij de voorbije weken van alle partijen mensen heeft ontmoet die tegen hun zin voor de deal hebben gestemd.’

Daarmee zegt Tommelein dus eigenlijk dat er niet echt een draagvlak is voor deze deal. Als dat klopt, verkoopt Vlaanderen dus een deel van een strategisch netwerk tegen de zin van de bevolking in.

Volgt nu de hele Open Vld Tommelein?

Hoe dan ook, als alle partijgenoten van Tommelein hem volgen, dreigt de beslissing toch nog onder druk te komen. Gent zal zich zeker onthouden. De Sint-Niklase gemeenteraad sprak zich uit tegen de deal. In Sint-Niklaas stemden rood en groen tegen, daarin gesteund door het Vlaams Belang en een enkele N-VA-ers. Ook in Mechelen en Antwerpen is de Open Vld nodig om aan een meerderheid te komen.

Dan zijn er nog de kleinere gemeenten zoals Ranst, Kontich en andere Langemarks die al tegen gestemd hebben.

Als we weten dat de beslissing op 3 oktober moet goedgekeurd worden met 75 procent van de stemmen, dreigt op die manier toch nog de vereiste 25 procent, nodig voor een blokkeringsminderheid, in zicht te komen. Als Tommelein gevolgd wordt. Het is een kwestie die de komende dagen beslist wordt. Vanavond wordt al in Antwerpen gestemd.

Beursgang of coöperatie?

Tommelein lijkt als alternatief vooral te kijken in de richting van een beursgang. Dat is niet waar het Transitienetwerk van het Middenveld dat met een opinie in De Morgen mee de bal aan het rollen bracht, aan denkt. Dit netwerk dat de grote vakbonden, milieuorganisaties, de Gezinsbond en andere middenveldorganisaties groepeert, beschikt niet over een uitgewerkt voorstel, maar denkt eerder aan een burgercoöperatie die binnen Eandis dan effectief de stem en de ogen van de burger zou kunnen zijn.

Op die manier zou Eandis dat nu door de meeste burgers als een verre organisatie wordt ervaren, dichter bij die burger komen te staan. Ten minste als die coöperatie haar werk goed doet.

Durft de politiek samenwerken met zijn burgers?

Dit Eandisverhaal past natuurlijk in een veel bredere discussie over het energiesysteem van de toekomst. Net vandaag pakten Greenpeace, Friends of the Earth en de vereniging van Europese burgercoöperaties uit met een studie van de Universiteit van Delft die aantoont dat burgers en coöperaties tegen 2050 zelf 45 procent van alle elektriciteit kunnen produceren.

Durven politici het aan om hun burgers actief te betrekken bij de vormgeving van een cruciale sector zoals de energievoorziening?

Voorwaarde is dan wel dat de Europese en nationale regelgeving de participatie van de burger bevordert en/mogelijk maakt.

‘Europees commissaris voor energie, Migual Arias Canete, zegt voortdurend dat de burger in het hart van de energietransitie staat, maar het is aan hem om dit met de juiste regelgeving mogelijk te maken,’ zegt Molly Walsh van Friends of the Earth daarover.

Ook hier stelt zich dus dezelfde vraag als in het Eandisdossier: in hoeverre durven politici het aan om hun burgers actief te betrekken bij hun beleid, en in concreto bij de vormgeving van een cruciale sector zoals de energievoorziening?

Tot slot nog een politieke vraag

Het is een spoor dat aan politici heel andere eisen stelt maar dat niet per se trager is dan de oude politiek: zie de eindeloze Oosterweelsaga waar de politiek pas recentelijk de burgerorganisaties als partners in plaats van als tegenstanders is gaan bekijken.

Dat roept de bijkomende vraag op of een Chinees staatsbedrijf als aandeelhouder wel voldoende openheid heeft om in te spelen op de vragen van wakkere burgers. In China wordt de burger immers niet geacht een politieke rol te spelen of zelfs maar een mening te uiten. Willen we dat een zo belangrijke structuur mee in handen komt van een staatsbedrijf van een staat die de voorbije jaren onder leiding van president Xi Jinping steeds meer afstand nam van democratie en vrijheid.