COVID-19 beïnvloedt strijd tegen malaria

Patiënten met malaria, hiv/aids en tuberculose in Afrika mijden ziekenhuizen, nu die zich vooral richten op de bestrijding van COVID-19. Dat kan leiden tot veel dodelijke slachtoffers, zeggen experts.

‘Wie momenteel symptomen van malaria heeft, heeft een groot probleem’, zegt Yap Boum, regiovertegenwoordiger van Epicenter Africa, de onderzoekstak van Artsen zonder Grenzen. ‘Ga je naar het ziekenhuis, als wordt aangeraden dat niet te doen?’

‘Ziekenhuizen hebben niet de juiste faciliteiten en uitrusting. Het zal moeilijk zijn een patiënt met malaria op te nemen, want mensen zijn bang. COVID-19 beïnvloedt de strijd tegen malaria’, zegt Boum. Voor hiv/aids en tuberculose geldt hetzelfde.

Lockdowns

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwt dat er vier keer meer mensen aan malaria kunnen overlijden dan aan COVID-19. De gezondheidsorganisatie dringt er bij landen op aan malariapreventie niet te vergeten tijdens deze crisis. Als de verspreiding van netten tegen malaria wordt opgeschort door lockdowns en de beschikbaarheid van antimalariamiddelen afneemt, kan het aantal malariadoden dit jaar verdubbelen tot 769.000 in Afrika ten zuiden van de Sahara.

De WHO waarschuwt dat er vier keer meer mensen aan malaria kunnen overlijden dan aan COVID-19

Tegelijkertijd voorspelt de WHO dat COVID-19 ongeveer 190.000 overlijdens kan veroorzaken in Afrika. Op 11 mei, zegt de WHO, telde Afrika meer dan 63.000 bevestigde COVID-19-gevallen en 2283 doden in 53 landen in de regio.

Hoewel malaria behandelbaar is en voorkomen kan worden, is de ziekte nog steeds niet uitgeroeid in Afrika. Wel nam het aantal gevallen af in de afgelopen vier jaar.

Het continent kampt met de hoogste malarialast ter wereld: 93 procent van alle gevallen doen zich voor in Afrika. Het is tevens een van de belangrijkste doodsoorzaken op het continent. Jaarlijks overlijden er 400.000 mensen aan malaria.

Binnenlandse investeringen

Mamadou Coulibaly, hoofd van het Malaria Research and Training Center van de Universiteit van Bamako in Mali, zegt dat het een dringende noodzaak is voor landen om hun malariaprogramma’s op niveau te houden.

‘Om dit catastrofale scenario te voorkomen, moeten landen op maat interveniëren, zorgen voor diagnostische testen, behandeling en beschikbaarheid van met insecticide behandelde netten’, zegt hij.

Mali is een van de tien Afrikaanse landen met het hoogste aantal malariagevallen.

Akpaka Kalu, teamleider van het Tropical and Vector-borne Disease Programma van de WHO in Afrika, benadrukt dat binnenlandse financiering voor malaria belangrijk is. Dat internationale donoren de strijd tegen malaria steunen is prijzenswaardig, zegt hij, maar dat is geen ideale en ook geen duurzame situatie. Die ontstaat volgens hem pas als nationale regeringen in Afrika het grootste deel van de kosten voor hun rekening nemen.

Tekort van 2 miljard dollar

Momenteel is er een jaarlijks tekort van 2 miljard dollar voor malariabestrijding. Als dat geld beschikbaar komt, moet dat voldoende zijn om mensen te beschermen tegen de ziekte, stelt het RBM Partnership to End Malaria, een wereldwijd initiatief. Dit private partnerschap dat in 1998 werd opgericht, financiert onder meer netten en snelle diagnostische testen.

Hoewel Kalu blij is met de vooruitgang die sinds 2008 is geboekt, het jaar waarin de Abuja Verklaring voor Investeringen in de Zorg werd ondertekend, kan het beter in Afrika, zegt hij. In 2001 stelden Afrikaanse regeringen de Abuja-verklaring op en beloofden 15 procent van hun nationale budgetten te investeren in het verbeteren van de gezondheidszorg.

‘We willen niet in een situatie komen waarin we mensen beschermen tegen COVID-19, waarna ze vervolgens overlijden aan malaria of andere ziekten’

Ongeveer vijftien jaar later had slechts een handvol landen, zoals Swaziland, Lesotho, Ethiopië, Liberia en Burundi geïnvesteerd in de opbouw van hun zorgsysteem, blijkt uit een WHO-rapport uit 2016.

SDG3

‘Mensen wereldwijd realiseren zich door deze crisis dat onze gezondheid het belangrijkste is wat we hebben’, zegt Boum. ‘De grenzen zijn nu gesloten en we zijn voor onze zorg aangewezen op de slechte zorgsystemen die we hebben gebouwd. Naar India, Londen of de VS vliegen is er niet meer bij. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje, omdat we niet de juiste investeringen hebben gedaan. Ik hoop dat dit na de pandemie verandert en dat er zelfs meer van 15 procent van het nationale budget naar investeringen in de zorg gaat.’

Bedragen die momenteel in de zorg geïnvesteerd worden, zijn onvoldoende om de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen, en vooral SDG3 (Gezondheid), te halen, vreest de WHO. Tot die doelstellingen behoort ook een einde aan malaria voor 2030.

‘We willen niet in een situatie komen waarin we mensen beschermen tegen COVID-19, waarna ze vervolgens overlijden aan malaria of andere ziekten’, zegt Kalu. ‘We vragen regeringen niet om alleen geld te steken in malariabestrijding, maar ook in nationale zorgsystemen. COVID-19 laat zien dat Afrika, om de pandemie te bestrijden, faciliteiten en uitrustingen nodig heeft die er momenteel niet zijn.’