Miljoenen jaren nodig om te herstellen van massa-uitsterving

De komende vijftig jaar zullen zoveel zoogdiersoorten verdwijnen dat de natuur miljoenen jaren nodig zal hebben om dat te herstellen. De mens doet de soorten veel sneller uitsterven dan de evolutie dat kan bijsturen.

Deense en Zweedse onderzoekers berekenden dat de natuur 3 tot 5 miljoen jaar nodig zal hebben om te herstellen van wat de mens de komende half eeuw nog zal aanrichten onder de zoogdieren. Tenzij men de beschermingsinspanningen opvoert, zullen in die periode zoveel soorten uitsterven dat de natuur dat niet snel genoeg meer kan compenseren.

Best-case scenario

In die 3 tot 5 miljoen jaar kan de natuur opnieuw het huidige biodiversiteitsniveau bereiken. En dat is dan nog een best-case scenario, een “overdreven optimistisch scenario”, zeggen de onderzoekers van de universiteiten van Aarhus en Göteborg zelf.

Om het niveau te bereiken dat de natuur had voordat de moderne mens is geëvolueerd, is nog 5 tot 7 miljoen jaar nodig, stellen ze op basis van evolutionaire simulaties in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS.

Zesde uitstervingsgolf

Steeds meer onderzoekers stellen dat onze planeet momenteel een zesde grote uitstervingsgolf beleeft. Dieren en planten sterven massaal uit. Dat gebeurde bijvoorbeeld ook 65 miljoen jaar geleden al, toen de inslag van een asteroïde en vulkaanuitbarstingen de dinosauriërs uitroeiden en zo de weg vrijmaakten voor de zoogdieren.

De vijf vorige keren waren natuurrampen de oorzaak van de massa-extinctie. Nu is de mens de oorzaak.
Na elke massale uitsterving herstelde de natuur langzaam via haar ingebouwde verdedigingsmechanisme, de evolutie. Die vulde de gaten met nieuwe soorten.

Sabeltandtijger

Bij sommige evolutionaire takken verloopt dat herstel zeer traag. Bij dieren waarvan maar weinig soorten zijn, kan ineens een hele tak van de evolutionaire boom weg zijn, zegt paleontoloog Matt Davis van de Universiteit van Aarhus. “Er zijn honderden soorten spitsmuizen, die kunnen wel enkele extincties overleven. Maar er waren slechts vier soorten sabeltandtijgers, die zijn allemaal uitgestorven.”

De sabeltandtijger stierf ongeveer tienduizend jaar geleden uit.

De studie vertrok van een enorme database van evolutionaire relaties en lichaamsmaten van bestaande en uitgestorven zoogdieren en onderzocht de volledige impact van de moderne mens op andere zoogdieren, vanaf het moment dat de homo sapiens zich over de wereld ging verspreiden tot vandaag.

Zwarte neushoorn

Soorten die de komende vijftig jaar dreigen te verdwijnen zijn mastodonten als de zwarte neushoorn en de Aziatische olifant.

De gegevens en methoden van deze studie kunnen worden gebruikt om zeer kwetsbare takken van de evolutionaire boom te identificeren. Op die manier kan men betere keuzes maken bij beschermingsinspanningen en de ernstigste extincties vermijden, besluiten de onderzoekers. “Het is veel eenvoudiger om de biodiversiteit te redden dan om die later opnieuw te laten evolueren.”