Roemeense sociaaldemocraten steunen referendum tegen homohuwelijk

Op 6 en 7 oktober organiseert Roemenië een referendum tegen het homohuwelijk. Achter het referendum zitten ultraconservatieve en extreemrechtse groepen, maar het wordt ondersteund door de sociaaldemocratische regeringspartij.

Concreet moeten de burgers ja of neen antwoorden op de vraag of ze de Grondwet willen wijzigen. Die definieert ‘de familie’ als ‘gesteund op het huwelijk met vrije instemming tussen echtgenoten’. Het referendum legt de burger voor om ‘echtgenoten’ te vervangen door ‘man en vrouw’.

In 2016 verzamelde de Coalitie voor de Familie, een Roemeense koepelorganisatie van ongeveer dertig conservatieve ngo’s, drie miljoen handtekeningen. Het Grondwettelijk Hof keurde daarop de organisatie van het referendum goed. De Orthodoxe Kerk sprak zijn steun uit.

Andere voorstellen van deze coalitie zijn: ongehuwd blijven fiscaal onaantrekkelijk maken, adoptie door alleenstaande ouders onmogelijk maken, seksuele relaties tussen ongetrouwde personen ontmoedigen, anti-abortus. Amerikaanse pro-life anti-abortus groepen voeren mee campagne voor het referendum.

Een van de leden is Pro Vita București, de organisatie van de man die de Roemeense afdeling van een internationale nieuwssite van de Ku Klux Klan leidde en die lid was van een extreemrechtse organisatie die tussen 2000 en 2005 homo’s aanviel.

Ongelegen

De Roemeense sociaaldemocratische regeringspartij PSD steunt het referendum. PSD-parlementslid Nicolae Bacalbasa zei in de Roemeense tabloid Libertatea: ‘Dit referendum is het tegengif tegen de vernietiging van de Roemeense staat door externe architecten van de vernietiging.’

Op de vraag of de kostprijs van het referendum, 40 miljoen euro, niet beter geïnvesteerd kan worden in betere ziekenhuizen – Bacalbasa is dokter – antwoordde hij: ‘Dat is geld geïnvesteerd in de gezondheid van de natie, want gezonde families betekent een gezonde natie.’

De voorzitter van de PSD, Liviu Dragnea, zei tijdens een televisie-interview: ‘Ik steun de traditionele familie omdat ik orthodox ben opgevoed, als kind dat opgroeide op het platteland. Bovendien zijn veel Roemenen bang van ontwikkelingen in andere landen, waar bijvoorbeeld het huwelijk tussen mens en dier gelegaliseerd is. Maar na het referendum zullen we bekijken of we wettelijke samenwoning voor homokoppels mogelijk kunnen maken. Adoptie, dat nooit.’

Tijdens een interne vergadering van de Europese socialisten werd er geroepen tegen de Roemeense premier: ‘Zulke ideeën horen niet bij onze socialistische familie!’

Het Roemeense referendum komt ongelegen voor de Socialisten en Democraten in het Europees Parlement (S&D), waartoe de Roemeense regeringspartij behoort, en de Europese socialistische partij PES.

Ze willen hun geloofwaardigheid als voorvechters van progressieve waarden herstellen in de aanloop naar de Europese Parlementsverkiezingen van volgend jaar. Ze verspreiden regelmatig pro-LGBT boodschappen via sociale media, zoals: ‘wij waren de eerste Europese partij die een LGBT-roadmap aannam’, ‘onze regeringspartij in Nederland de PvdA was in 2001 de eerste ter wereld die een homohuwelijk mogelijk maakte’, ‘mensenrechten zijn universeel en ondeelbaar’, ‘mensenrechten kunnen niet in vraag gesteld worden in een referendum’.

Ze stapten mee in Pride-marsen in bijvoorbeeld Hongarije, waar de regering van de Hongaarse premier Viktor Orbán al in 2012 de Grondwet liet wijzigen om te bepalen dat het huwelijk enkel mogelijk is tussen een man en een vrouw. Orbán behoort tot de Europese Volkspartij, tegenstanders van de Europese socialisten.

Eind vorige maand hield de S&D een interne vergadering in aanwezigheid van de Roemeense premier Viorica Dancila. Fractieleider Udo Bullmann kondigde de vergadering als volgt aan: ‘Met het oog op de komende Europese verkiezingen bespraken we onze strijd voor een progressief Europa, de verdediging van burgerrechten, persvrijheid en de rechtsstaat.’

MO* kwam te weten dat er tijdens de interne vergadering harde woorden vielen. Er werd ook geroepen tegen de Roemeense premier. Een greep uit de reacties:

“Zulke ideeën horen niet bij onze socialistische familie!
Dit lijkt op wat Hongarije en Polen doen! Ik verwacht van u dat u zich houdt aan de progressieve lijn van de socialistische groep.

Roemenië, met een regeringspartij die tot onze rangen behoort, zal EU-voorzitter zijn in de aanloop naar de Europese Parlementsverkiezingen van mei 2019. Kunt u duidelijkheid verschaffen over grootschalige corruptiezaken en het komende referendum over het homohuwelijk? Is dit het standpunt van een linkse partij?

U gaat in tegen de Europese standaarden die u hebt onderschreven en bekrachtigd. Het homohuwelijk verbieden in de Grondwet is absoluut tegen onze partijlijn. Vergeet niet dat vele LGBT-organisaties ons zien als hun verdedigers in de EU. Wij verwachten van onze leden dat ze tegen zulke referenda zijn!

Ik heb begrepen dat dit een vraag was van burgercomités, maar ik vraag u duidelijk wat uw positie is. Ik verwacht dat u op de lijn blijft van de fundamentele rechten.

Roemenië krijgt de laatste tijd te veel negatieve publiciteit.

We komen dichterbij de verkiezingen en de politieke spelletjes zullen toenemen.

Onze groep zet zwaar in op de verdediging van de rechtsstaat. We hebben sterk werk geleverd over Hongarije en Polen. Hoe dichter we bij de verkiezingen komen, hoe meer de Europese Volkspartij (met de Hongaarse premier Viktor Orbán in de rangen, nvdr) zal proberen om te zeggen dat Roemenië hetzelfde doet als Hongarije. Ze zullen dat tegen ons gebruiken. Ook al is er volgens mij geen equivalent tussen beide landen, toch moeten we onze geloofwaardigheid als groep bewaken.

Tegen globalisme

Volgens de Roemeense LGBT-organisatie Accept staat Pro Vita București, een van de organiserende leden van het referendum, in contact met Aleksander Doegin. Dat is een Russische ideoloog die vindt dat de VS decadentie naar Europa brachten. Hij wil de “traditionele familiewaarden” terugbrengen.

Dit referendum heeft dan ook geopolitieke implicaties. De onderliggende boodschap is dat de waarden van Roemenië beter aansluiten bij die van Rusland, waar de “traditionele familiewaarden” ook leiden tot discriminatie op basis van seksuele identiteit, dan bij die van het Westen dat beïnvloed is door de Verenigde Staten. Deze visie gebruikt waarden om een wig te drijven tussen West- en Oost-Europa.

‘Dit is het soevereine recht van het Roemeense volk, een onafhankelijkheidsverklaring. Ja stemmen, is stemmen tegen de globalisering.’

In heel Europa maakt een steeds conservatievere politiek opgang, met propaganda tegen progressieve waarden, globalisme en de pro-Europese elite.

Het wijst op eenzelfde koers als Polen, Hongarije en Nieuw-Rechtse bewegingen in West-Europa. Invloedrijke figuren binnen deze beweging verbinden dit ook met nationalisme, anti-EU sentimenten en het discours rond soevereiniteit.

Bijvoorbeeld Marian Munteanu: ‘Roemenië is een soevereine staat. Deze zaken behoren tot het soevereine recht van het Roemeense volk. De beslissing die we aan het einde van deze week moeten nemen, is een verklaring van onafhankelijkheid. Voor het eerst in zijn geschiedenis kan het Roemeense volk in een effectief democratisch referendum beslissen over een fundamenteel aspect van de beschaving. Ja stemmen, is stemmen tegen de globalisering.’

Munteanu was in de jaren ’90 de leider van een extreemrechtse beweging geïnspireerd op de IJzeren Garde, een Roemeense fascistische organisatie van de jaren ’30 die vond dat de maatschappelijke rol van vrouwen beperkt moest blijven tot kinderen baren, hun mannen bijstaan, naar de kerk gaan, koken en naaien.

Bijzonder is dat deze visie in Roemenië ondersteund en uitgedragen wordt door de sociaaldemocraten.

Lidmaatschap van de Europese Unie betekent dat lidstaten zich moeten houden aan het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie. Dat beschermt het recht om te huwen en een gezin te stichten, en verbiedt discriminatie op grond van geslacht en seksuele oriëntatie. Respect voor dit handvest is een voorwaarde om te kunnen toetreden tot de EU. Op 27 september oordeelde het Grondwettelijk Hof van Roemenië dat homoseksuele koppels wél dezelfde rechten moeten hebben. Een Amerikaans-Roemeens koppel had de Roemeense overheid gevraagd om hun in België geregistreerd huwelijk te erkennen, zodat ze zouden kunnen verhuizen naar Roemenië. Dat werd geweigerd. Het Grondwettelijk Hof baseerde zijn beslissing op een beslissing van het Europese Hof van Justitie van juni. Dat Hof had beslist dat EU-lidstaten zelf kunnen bepalen of ze het homohuwelijk toelaten, maar dat ze koppels die getrouwd zijn in een land waar hun huwelijk wél toegelaten is, niet mogen verhinderen zich te vestigen in Roemenië.

De campagne van de Coalitie voor de Familie probeert de Roemenen met angst te mobiliseren om morgen en overmorgen te gaan stemmen. Zo verschenen in de West-Roemeense stad Timisoara grote billboards met daarop de tekst: ‘Als u niet gaat stemmen tijdens het referendum, zullen twee homoseksuele mannen uw kind adopteren.’

De voorstanders van het referendum waarschuwen er immers voor dat, als de Grondwet ongewijzigd blijft, niet alleen het homohuwelijk mogelijk zal worden, maar het ook automatisch een recht is van homoseksuelen om kinderen te adopteren.

In België is het homohuwelijk sinds 2003 wettelijk, adoptie sinds 2006.

Aandacht afleiden

Lees ook

Sociaaldemocraten stemmen voor sancties tegen Hongarije. Wat met autoritairen in eigen rangen?

Critici zeggen dat de Roemeense regering dit referendum ondersteunt om de aandacht af te leiden van de corruptie. Een dag na het referendum verschijnt PSD-voorzitter Liviu Dragnea voor het gerecht in een beroepsprocedure tegen zijn strafrechtelijke veroordeling wegens corruptie en machtsmisbruik.

Er loopt ook een nieuwe, grote zaak tegen hem wegens de verduistering van 21 miljoen euro Europese subsidies.

De Europese Commissie houdt Roemenië nauwlettend in de gaten. Ze weten dat Hongarije verschillende polariserende referenda organiseerde om de rechtsstaat af te breken.

Dit referendum over waarden die in het conservatieve Roemenië controversieel zijn, kan dienen om steun te verzamelen voor een reeks referenda over waar het de Roemeense regering echt om te doen is: wetten wijzigen om strafrechtelijke vervolging voor corruptie te ontlopen.

Afgelopen woensdag moest de Roemeense premier zich verantwoorden in het Europees Parlement. Haar discours tegenover Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, leek sterk op dat van Viktor Orbán.

Update 8 oktober: Het referendum is ongeldig omdat slechts 20% van de kiezers kwam opdagen. Dit zou kunnen wijzen op een succes van de boycot tegen het referendum en dus op een bewuste pro-LGBT of anti-regeringsdaad. Maar het kan evengoed wijzen op politieke apathie. Ook bij parlements- en presidentsverkiezingen is de opkomst steevast laag. Veel Roemenen geven weinig om politiek omdat de huidige politieke klasse diep corrupt is en ze daar met verkiezingen weinig aan kunnen veranderen. ‪Maar de lage opkomst voor het referendum is in ieder geval een nederlaag voor de sociaaldemocratische regeringspartij PSD die het referendum steunde. Zij hebben dit referendum als test-case gebruikt om te kijken of referenda een geschikt instrument zouden zijn om legitimiteit te geven aan hun afbraak van rechtsstaat. Eindelijk reageerden ook de Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. ‘De burgers van Roemenië verwerpen een achteruitgang op het vlak van LGBTI-rechten. Onze groep stond altijd vooraan in de strijd voor LGBTI-rechten en telkens die bedreigd worden, zullen we onze stem verheffen’, klinkt het in een persbericht. Opvallend is dat zij pas reageren nadat al bekend was dat het referendum ongeldig was. Ze reageerden niet na de aankondiging van het referendum en bleven stil tijdens de hele campagne die de homofobie welig deed tieren. Het was toen dat de LGBT-rechten bedreigd werden. Het persbericht van S&D fractieleider Udo Bullmann zegt ook niet dat het hun eigen lid PSD was die het referendum organiseerde.