Parlement geeft elektriciteitslobby's wat ze willen

De CRM-wet (de wet over steunmechanismen voor stroomcapaciteit), is een kaderwet die dient om de bevoorradingszekerheid van elektriciteit te waarborgen. Ze voorziet in de invoering van een capaciteitsvergoedingsmechanisme, legt er de grote principes van vast en bepaalt de verdeling van verantwoordelijkheden. De verdere uitwerking van het mechanisme gebeurt met een reeks koninklijke besluiten en met marktregels en contracten.Het huidige parlement slaagde er niet in de (zeer schuchtere) klimaatwet te stemmen die haar voorgelegd werd. De “volksvertegenwoordigers”, wier mandaat eigenlijk afgelopen is, zijn er wél in geslaagd een stap verder te zetten in de verkeerde richting door de klimaatonvriendelijke CRM-wet over de toekomstige elektriciteitsproductie te stemmen.

Context van de wet

Het Belgische parlement heeft de wet van de kernuitstap al in 2003 gestemd, maar heeft de zorg om voor alternatieve energiebronnen te zorgen, toevertrouwd aan de markt. Sindsdien zijn de Belgische investeringen in de sector van de stroomproductie echter gestagneerd. De geplande sluitingsdatum van sommige reactoren nadert (2023) en alle reactoren moeten in 2025 van het net. Om dit te kunnen realiseren, moet de helft van de Belgische elektriciteitsvoorziening worden vervangen. De bouwtijd van installaties voor alternatieve energie is ongeveer 3 jaar. We moeten dus vandaag investeren. Dringend.

Wie kan dat bouwen?

De grote elektriciteitsbedrijven onderhandelen over een subsidiesysteem om nieuwe elektriciteitsproductie-capaciteit ter beschikking te stellen die gebaseerd is op fossiele brandstoffen

Er zijn twee soorten kandidaten om de nodige installaties te bouwen. Alleen de Belgische staat en de grote trusts van de elektriciteitssector beschikken over de nodige financiële middelen op lange termijn. De grote elektriciteitsbedrijven zoals Engie Electrabel, EDF Luminus, Vattenfall, RWE, E.ON … zien dat als een manier om zich verder te verrijken. Onder druk van de dringende behoefte aan meer capaciteit, die de producenten gedurende 15 jaar zelf opgezet hebben, onderhandelen ze over een subsidiesysteem om nieuwe elektriciteitsproductiecapaciteit ter beschikking te stellen die gebaseerd is op fossiele brandstoffen. Daarmee komen we in botsing met de klimaateisen.

De andere optie werd al bepleit door socialisten na het einde van de Tweede Wereldoorlog en zich rimpelloos aansluit bij de huidige klimaatbeweging is de elektriciteitstrusts de verwante politici terug te fluiten, en alles in te zetten op hernieuwbare energie om het klimaat te redden. Voor de klimaatbeweging is de logische stap, kiezen voor een publiek plan voor elektrische uitrusting, echter nog niet gezet.

Wie gaat dat betalen?

Dit gaat sowieso een aardige cent kosten. Het is een veilige gok dat de “markt”-oplossing evenveel of meer zou kosten als de publieke oplossing. In het tweede geval zou de verdeling van de bouwprijs van de installaties tussen huishoudens en industrie niet worden beheerd door de trusts, maar door het parlement. Later worden de voordelen voor de burgers zelfs groter: België zou zijn wil kunnen opleggen aan de elektriciteitsvoorziening, zowel bij de keuze van hernieuwbare technologieën als bij de prijszetting. Vandaag wordt dit beslist in Parijs, bij ENGIE.

Het samenvallen van de kernuitstap met de klimaateisen is een belangrijke kans om te kiezen voor een rationeel publiek plan voor stroomcapaciteit in 2023

De elektriciteitslobbies hebben in België zo’n grote invloed dat ze verkrijgen wat ze willen bij elke confrontatie met de staat. Dat was het geval met de wet van de kernuitstap waar ze het artikel 9 deden invoegen (artikel 9 voorziet de verlenging van de levensduur van reactoren “in geval van problemen met de elektriciteitsvoorziening”). Dit was ook het geval met het publiceren door de overheid van twee “blackout”-plannen terwijl de realiteit ons in november 2018 toonde dat we het zelfs met een enkele reactor konden bolwerken.

Het samenvallen van de kernuitstap met de klimaateisen is een belangrijke kans om te kiezen voor een rationeel publiek plan voor stroomcapaciteit in 2023, dat volledig gedekt wordt door hernieuwbare bronnen en opslagcapaciteit, zoals dat vandaag werkt in Scandinavië.

Blauw in het groen

We hebben vandaag alleen de verklaring van Greenpeace en het wetsontwerp van MR-VLD-CD&V voor ons liggen.

Hoe kan de Titanic gered worden door de ijsberg die hem deed zinken?

Wat we daarin lezen, is catastrofaal. Het “mechanisme van beloning van elektrische capaciteit (CRM) is een noodzakelijk kwaad”. Een kwaad, daar zullen we het over eens zijn. Maar noodzakelijk? Noodzakelijk is dit alleen volgens de vrije-marktwet, wat Greenpeace niet vermeldt. Hoe kan dezelfde markt, hetzelfde winstbejag, die aan de bron ligt van het verwachte stroomtekort, oplossen wat zij zelf heeft veroorzaakt? Hoe kan de Titanic gered worden door de ijsberg die hem deed zinken?

Om de nodige capaciteit te vinden, wil Greenpeace samenwerken met ELIA, de naamloze vennootschap die de elektriciteitsrekening van huishoudens sterk verhoogt onder het mom van “transportkosten”. Andere partners van Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu zijn het met hen eens: de industrie voor windenergie, zoals ENECO, de industriële vraagbeheerskantoren, de WKK-bedrijven. Er is geen plaats voor het burgerinitiatief, er is geen ruimte voor publiek initiatief. Er zit hoe langer hoe meer blauw in het groen.

Niet in onze naam

Een deel van de klimaatbeweging voelt zich aangetrokken tot deze oplossingen, die meer “praktisch” lijken te zijn dan openbare -en burgerinitiatieven. De industrie gebruikt alle middelen om te promoten dat ze vandaag snel en goed elektrische capaciteit kan bouwen (wat ze de laatste 15 jaar dus niet heeft gedaan) inclusief door vriendjes te worden met leiders van groene bewegingen en partijen.

“Nucléaire Stop Kernenergie” en de ecosocialistische stroming hebben altijd gedacht dat de grote bedrijven die elektriciteit produceerden de vijand waren, waarvan het vermogen om schade te veroorzaken, moest worden geneutraliseerd. De groene partijen hebben deze wet mee aangenomen “voorbij de grenzen tussen meerderheid en oppositie”, tegen de stemmen van N-VA en de onthouding van PVDA-PTB. Maar dit gebeurde niet in naam van de antinucleaire beweging. Het debat terzake werd niet gevoerd. De wet werd aangenomen op een heel discrete manier, bij valavond, wanneer de dieven opduiken.

Leo Tubbax is woordvoerder van de vzw Nucléaire Stop Kernenergie