De Karavaan brengt met muziek Roma en Gentenaars dichter bij elkaar

Gent heeft de grootste Roma gemeenschap van Vlaanderen. In het najaar van vorig jaar kwam Gent nog in het nieuws met gekraakte woningen door Roma. Maar het kan ook anders. De Gentse Karavaan is een intercultureel muziekproject in de Brugse poort waarbij de dialoog tussen de Gentenaar en de Roma gemeenschap centraal staat.

Ik stel me voor aan de dame aan de inkom bij de Vieze Gasten en bespeur lichte paniek in haar ogen, waarop luidkeels klinkt: ‘De pers is hier!’. Er klinkt muziek maar het collectief is nergens te vinden. ‘In de kleedkamer!’, roept iemand. Ik neem plaats in een piepkleine met mozaïek en spiegels betegelde ruimte. Het gezelschap is druk in de weer en ik richt me dan maar tot Floris: ‘We repeteren niet altijd in de kleedkamer hoor, er is al publiek in de zaal.’

Floris valt op, niet alleen door zijn verschijning, zijn lange haren en priemende blik, maar vooral omdat de andere leden van het orkest minstens dubbel zo oud zijn als hem. ‘Ik zat eerst bij het kinderorkest, maar ik had meer uitdaging nodig’, De rollen draaien om: ‘Reis je als journalist dan de hele wereld rond?’ Zijn volwassen voorkomen wordt doorprikt door zijn kinderlijke nieuwsgierigheid.

‘Het is zoals dat andere cliché: alle Marokkanen zijn slecht behalve mijn buurman, want die heeft mijn auto gerepareerd.’

‘Roma zijn de meest gediscrimineerde groep van Europa en we vonden dat we daar iets aan moesten doen’, vertelt Luk, artistiek leider van het gezelschap. ‘Roma zijn erg onbekend bij de Vlaming’, gaat Wouter verder. ‘Het is zoals dat andere cliché: alle Marokkanen zijn slecht behalve mijn buurman, want die heeft mijn auto gerepareerd.’ ‘Maar zo is dat ook bij de Roma, “hé Martin, gij zijt ne goeien’” Het gezelschap barst in lachen uit, maar ik vraag me nog steeds af waar dat slechte imago nu vandaan komt.

Negatieve beeldvorming

‘Roma zijn een enorm diverse groep’, aldus Martin, dirigent van het orkest. ‘Ze zijn onnavolgbaar in muziek maken, maar ook in hun zijn’, zegt Luk. ‘Het gaat om de volksfilosofie. Een deel van hen leeft in woonwagens en trekt rond, een ander deel verblijft in huizen maar trekt van land naar land. Ook is er een deel dat zich hier gevestigd heeft, en niet van plan is te vertrekken.’ ‘In Slovakije, Bulgarije en Macedonië werd onze levenswijze geassocieerd met zwarte magie, een deel van het racisme vandaag stemt daar vanaf’, vervolgt Martin.

Dat die negatieve beeldvorming sterk bijdraagt rond het imago van Roma, dat geloof ik best. Maar er zijn toch ook reële problemen? ‘Er zijn heel wat sociaaleconomische factoren, maar ook de grote onzekerheid van hun verblijfsstatuut die voor veel grotere problemen zorgen dan de beeldvorming’, zegt Pascal Debruyne, stadsonderzoeker verbonden aan de UGent. ‘Een eerste groep Roma emigreerde naar België na de val van de muur. Als je destijds vluchtte kon je als Roma beroep doen op een vluchtelingenstatuut.’

‘Het stadsbestuur doet veel goede dingen, maar ze zullen nooit een volledig inclusief beleid gericht op Roma voeren omdat ze schrik hebben voor een aanzuigeffect.’ ‘Roma leven in Roemenië, Bulgarije en Slovakije in extreme armoede, het stadsbestuur wil intra-Europese migratie niet aanwakkeren’, zegt Martin. ‘Pas op, toen we onlangs voor de woonwagenbewoners speelden, was Daniël Termont daar ook, dat was een heel mooi gebaar’, haalt Wouter aan. ‘In Antwerpen zou dat nooit gebeuren’, zegt Luk. ‘We hopen dat na de verkiezingen het beleid niet te sterk verandert, maar een eigen partij oprichten zoals Abou Jah Jah, dat zullen de Roma nooit doen.’

‘De eerste groep die naar België kwamen, doet het relatief veel beter dan de Roma die kwamen bij de uitbreiding van de EU naar Oost-Europa.’

‘De eerste groep die naar België kwamen, doet het relatief veel beter dan de Roma die kwamen bij de uitbreiding van de EU naar Oost-Europa.’ ‘Die groep van intra-Europese migranten kent niet dezelfde sociale mobiliteit.’ ‘Het stadsbestuur heeft lang gehoopt dat die mensen gingen terugkeren, ze kregen niet dezelfde steun als hun voorgangers’, zegt Debruyne. ‘De stad Gent heeft zo’n 10 jaar een ronduit slecht beleid gevoerd, in 2014 zag je een kantelmoment.’ ‘Men is projectmatig Roma gaan ondersteunen, en uit de resultaten blijkt dat die projecten hun werk doen.’

‘De Karavaan is veel meer dan een muzikaal project, het belangrijkste is de vriendschap die ontstond’, klinkt het bij Martin. ‘Ik gaf eens een verjaardagsfeestje en er kwamen acht bevriende Roma opdagen, ze hadden hun instrumenten meegenomen.’ ‘De andere gasten vroegen waar ik dat orkest gehuurd had,’ gaat Wouter verder.

‘Iedereen krijgt hier een plaats, het is in de eerste plaats een sociaal project, ook al speel je een keer wat minder’, zegt Martin. ‘Vroeger wisten we amper van elkaars bestaan af, vandaag zijn we vrienden, dat is het belangrijkste’, zegt Wouter.