Nepal, na het breken van de dijken

De laatste weken waren dodelijk in het zuidoosten van Nepal. Het is de eerste keer in vijftien jaar dat er zo veel regen is gevallen. Niemand leek erop voorbereid te zijn. Honderdduizenden mensen hebben hun huis noodgedwongen moeten verlaten, en meer dan 145 mensen zijn omgekomen. Stoelen, tafels, bedden, volledige dorpen, mensen en zelfs neushoorns, niks of niemand die eraan kon ontsnappen. Behalve een gigantische modderlaag heeft het water werkelijk niets overgelaten. Een humanitaire crisis die weleens positief zou kunnen uitdraaien voor de lokale verkiezingen die er aan zitten te komen.

‘Niet leven, maar overleven’

In het zuidoosten van Nepal, op een boogscheut van de grens met India, bevindt zich het district Saptari. Met zo’n zeshonderdduizend inwoners is dit een van de armste regio’s van het land. Families leven er in houten hutten, afgezonderd van de buitenwereld, zonder stromend water of elektriciteit.

Bishnu, een 21-jarige inwoner van een dorpje op zo’n tien kilometer van Rajbiraj, de hoofdstad van Saptari, vertelt: ‘Ik ben in dit hutje opgegroeid, tussen de koeien en de geiten. Het leven is hier allesbehalve eenvoudig, iedereen droomt ervan om op een dag in Kathmandu een nieuw leven te mogen beginnen. Ik studeer zelf in India, daar is de levensstandaard hoger, maar niet iedereen heeft dezelfde kans. Ik ben naar hier teruggekomen om mijn familie te helpen want ze kunnen nergens meer heen.’

Naast India grenst Saptari ook aan de Koshi rivier, de grootste in Nepal. Op 13 augustus is het hevig beginnen regenen. ‘Elk jaar regent het rond deze periode, niks alarmerend dus’, zegt Bishnu. ‘Maar dit jaar was het anders. Na een paar uur hevige regenval, kwam het water al tot hier’, zegt hij opgewonden, wijzend naar mijn middel. Het is inderdaad de hevigste overstroming in dit gebied sinds vijftien jaar.

Duidelijk gemotioneërd stemt Bishnu toe om ons door het centrum van het verwoeste dorp te leiden.

Beter voorkomen dan genezen

Tientallen ngo’s zijn ondertussen neergestreken in de regio om de slachtoffers ter hulp te schieten. Want het waterniveau mag dan wel zakken, het aantal mensen in nood stijgt met de dag. Sabal Nepal is zo’n organisatie. Zij zorgen, in samenwerking met Unicef en Oxfam, hoofdzakelijk voor preventie en hygiëne in de meest getroffen regio’s, om de ontwikkeling en verspreiding van ziektes als diarree, koorts, verkoudheid en huidinfecties te voorkomen.

‘Sabal Nepal is ontstaan in 2006’, zegt Parmshwer Kumar Jha, de coördinator van het project. ‘Wat wij voornamelijk doen is ervoor zorgen dat het extreem vervuild water geen ziektes met zich meebrengt. In Maina Kaderi, een dorp dat volledig verwoest is door het water, leven volledige families in tentenkampen zonder elektriciteit of proper water. Het beetje water dat er nog overblijft, is een restant van de wateroverlast, modderig en vol parasieten. Toch gebruiken de inwoners van Maina Kaderi het om er hun was en plas in te doen. Dat brengt ernstige ziektes met zich mee die zich in een mum van tijd in de hele regio kunnen verspreiden.’

In hun strijd tegen vervuild water heeft Sabal Nepal reeds een twintigtal zelfgemaakte, tijdelijke WC’s aangelegd, goed voor zo’n 2.500 mensen, en emmers uitgedeeld gevuld met zeep, waterzuiveringstabletten, propere doekjes en verzorgingsproducten aan 560 gezinnen.

Daarnaast organiseren ze workshops om de lokale bevolking op de gevaren te wijzen van de situatie. ‘Onwetendheid bij de mensen is de grootste uitdaging. Een groot deel van de bevolking in Saptari is ongeschoold, en weet amper hoe je moet handelen in zo’n noodsituaties. Als het volgend jaar opnieuw gebeurt, is het belangrijk dat mensen de juiste reflexen aanleren’, klinkt het bij de coördinator.

Politiek staartje

Op 24 september vinden er lokale verkiezingen plaats in de Terai-regio, een regio in het zuiden van het land waar Saptari bijhoort. Een meevallertje voor de politici van de 95 deelnemende partijen die al maanden kiezers proberen te lokken. Volgens Chandan Kumar Mandal, journalist bij de Kathmandu Post, wordt de noodsituatie enorm uitgebuit voor politieke doeleinden. ‘Ik kom zelf uit de Terai-regio, waar de verkiezingen plaatsvinden, en kan als geen ander bevestigen dat militanten vanuit het hele land gebruikmaken van de situatie.’

‘Ik heb onlangs nog zakken rijst uitgedeeld zien worden met daarop foto’s van kandidaten. Er strijken wel elke dag militanten vanuit Kathmandu neer om de lokale bewoners dingen wijs te maken, maar of dat lukt is een andere vraag. Na de aardbevingen twee jaar geleden zijn veel Nepalezen hun vertrouwen in de regering kwijt. Ook toen werd er vanalles beloofd, maar alle hulp laat nog steeds op zich wachten.’

Een bijkomend probleem is het voedseltekort dat er op korte termijn dreigt aan te komen. Nu dat zo goed als alle landbouwgrond verwoest is, zal Saptari snel afhankelijk worden van andere staten, en zullen de prijzen voor basisproducten als water en rijst de lucht in schieten.

Dierenlijken in het park

Saptari is lang niet het enige deel van Nepal dat getroffen is door hevige regenval. Driehonderd kilometer naar het westen, in het grootste en bekendste nationale park van Nepal, Chitwan, zijn de gevolgen eveneens dramatisch. Niranjan, een 27-jarige man die al meerdere jaren als officiële gids werkt in het park vertelt: ‘Honderden dieren hebben de overstromingen niet overleefd en hun levensloze lichamen liggen nog steeds te rotten in het park. Als je het park betreedt, lijkt het wel een crematorium door de geur die er heerst. Een viertal neushoorns zijn zelfs in India teruggevonden!’

Ook hier zijn dezelfde taferelen als in Saptari terug te vinden: compleet verwoeste huizen, strandrestaurants waarvan enkel een asbak of een gebroken fles overblijft, hotelbazen die in sneltempo de gebouwen terug operationeel trachten te krijgen.

Nog geen vijf minuutjes per fiets vanuit het centrum zijn huizen nog steeds gevuld met modder, volledig aan hun lot overgelaten.

In Chitwan National Park overleeft het grootste deel van de bevolking dankzij de toeristen die er jaarlijks vanaf eind september neerstrijken om olifanten en krokodillen te spotten. Het toeristisch seizoen duurt amper vier maand per jaar, en op die tijd moet er voldoende geld binnenstromen om de rest van het jaar te kunnen leven. ‘We hebben nu nog drie weken om alles herop te bouwen, want dan komen de toeristen. Het is absoluut niet de bedoeling dat zij nog maar iets merken van wat er de voorbije weken is gebeurd’, zegt de baas van een hotel in het toeristisch centrum van de stad terwijl hij de restauratiewerken in zijn gebouwen coördineert.

Dat vormt een gigantisch contrast tussen de buitenwijken van de stad en het toeristisch centrum. Waar men met man en macht alles aan sneltempo aan het heropbouwen is. Nog geen vijf minuutjes per fiets vanuit het centrum zijn huizen nog steeds gevuld met modder, volledig aan hun lot overgelaten. Hoelang deze gaan moeten wachten op een opknapbeurt blijft ons een raadsel.

Sombere toekomst

De lessen die Nepalezen uit de aardbevingen van twee jaar geleden hebben getrokken zijn allesbehalve geruststellend. In de Himalaya staan huizen nog steeds onder het puin, en het beloofde geld voor de heropbouw van huizen en onderhoud laat nog steeds op zich wachten. ‘Er werd ons zo veel beloofd na de aardbevingen, we zouden geld krijgen om onze grond te onderhouden en eten te kopen. Ondertussen hebben we ons plan moeten trekken en wachten we er niet meer op’, vertelt een bewoner van Gorkha, de meest getroffen regio tijdens de aardbevingen.

‘Als bewoners van Saptari even lang moeten wachten op hulp van de regering als wij toen, dan vrees ik dat ze nog maanden, zo niet jaren gaan nodig hebben om terug te keren naar hun normaal leven.’

Dit project komt tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos.