Over godsdiensten en samenlevingsvormen: minder opinie en meer observatie

Nochtans gebeurt er veel rondom mij om een mening over te hebben. Zo leven wij nu bijna een jaar in een land waar godsdienst erg praktiserend beleefd wordt. In Senegal doen niet alleen de overgrote meerderheid van moslims dat, maar ook de 5% christenen betuigen graag openlijk hun geloof via paternosters, een vastenperiode en eucharistievieringen.

Persoonlijk richt ik mijn geloof eerder op waarden en rechten dan op goden. Gelukkig worden die waarden naar voren gedragen en gerespecteerd in het merendeel van de godsdiensten die ik ken. Ik spreek over rechtvaardigheid, respect voor het leven, gelijkwaardigheid, respect voor anderen, geduld, trouw, vrijheid van meningsuiting, behulpzaamheid en zo meer. Daarnaast geloof ik ook in een vorm van spiritualiteit die ons toelaat stil te staan bij alles dat groter is dan ons eigen, eindig bestaan.

De manier waarop kan verschillen

Wanneer ik samen ben met Senegalese collega’s en een gebed meemaak, dan vind ik dat mooi, ook zonder actief mee te doen. Ik zie er een oprecht gevoel van samenhorigheid in, wanneer mensen samen bidden om bijvoorbeeld hun steun uit te drukken aan de familie die net een zoon verloren heeft.

Terwijl we daar samen zitten, voel je dat het verdriet van die familie mee gedragen wordt door hun buren, vrienden, collega’s en dat weerspiegelt een solide solidariteit. Of dit bekomen wordt via een gebed of via een andere manier van samenzijn of samen voelen is voor mij minder belangrijk, maar het resultaat  is bereikt.  

Laatst had ik ook de gelegenheid om een ‘groter’ religieus moment mee te maken tijdens een bezoek bij Senegalese collega’s. Vermits we de hele namiddag met deze groep van hooggeschoolde vrouwen en mannen hadden opgetrokken, heb ik twee gebedsmomenten van heel nabij kunnen meemaken. De matjes werden uitgerold, handen en voeten gewassen, waarna het gebed begon.  

Terwijl zij gedeeltelijk luidop, gedeeltelijk in stilte hun gebeden reciteerden, zag ik een gevoel van nederigheid naar voor komen bij hen. Ik voelde het ontzag en de eerbied die zij hebben voor iets of iemand dat veel groter is dan hen. Hun gebed drukte in feite uit hoe ik mij ook voel op momenten dat we doordenken over ons eigen bestaan en onze machteloosheid tegenover zoveel zaken een plaats proberen geven.

Opnieuw vond ik het een heel mooi moment.

Is er een grens aan de verschillen?

Een ander onderwerp om een duidelijke mening over te hebben is het huwelijk en met hoeveel je daar best in zit.

‘Ik ben tweede vrouw en heb goede afspraken gemaakt met mijn man en zijn eerste vrouw’

‘Ik wil echt graag een tweede vrouw zoeken’, zegt hij, vader van 3 kinderen en gelukkig bij zijn vrouw. ‘Dat zou ik helemaal niet fijn vinden’, zegt zij die niet goed weet op welke manier ze haar man gaat kunnen delen, zowel emotioneel als materieel.

‘Ik ben tweede vrouw en heb goede afspraken gemaakt met mijn man en zijn eerste vrouw’, zegt zij die, zo zegt ze zelf, haar hele leven is voorbereid op een dergelijke huwelijksovereenkomst.

‘Wat is er dan mis aan een tweede vrouw nemen?’, vraagt hij die opgegroeid is in een bepaalde cultuur en denkkader en die graag wil respecteren.

‘Je bent als een dar’

In een bijensamenleving in één korf leeft een koningin drie tot vijf jaar waarbij eitjes leggen haar enige taak is, zo een 1500 per dag. Om dit te kunnen doen, paart zij 1 of 2 keer in haar leven met een dozijn darren of mannelijke bijen. Daarnaast zijn er werkbijen, allemaal vrouwelijk, die deze korf verdedigen en stuifmeel en nectar aanbrengen als voedsel. De darren hebben als taak de korf te verluchten met hun vleugels. Zij zijn er ook om te paren maar de koningin is niet veeleisend op dat vlak.

In jaren dat er niet genoeg voedsel is in de korf, worden de mannetjes verjaagd. Vermits Senegalezen graag en veel honing eten en er uitgebreid aan apicultuur gedaan wordt, zijn er een aantal spreekwoorden aan verbonden. Zo kan een Senegalese man vergeleken worden met een dar wat aangeeft dat hij niet als ‘de man’ in huis gerespecteerd wordt.

Cultuur of recht

Het grote voordeel aan monogamie is voor mij de ongelooflijke vertrouwensband die je hebt met één andere persoon. Sluit dat uit dat iemand dat niet kan hebben met meerdere personen? Mag, kan en wil een vrouw dan ook met meerdere mannen samenleven? Volgens de Senegalese cultuur in elk geval niet.

Al pratend over manieren van samenleven vanuit het standpunt van een Europese cultuur die mij eigen is, denk ik vooral aan de nood aan gelijkwaardigheid en respect tussen personen, juist om tot die mooie vertrouwensrelatie te kunnen komen. Is het niet onder invloed van een godsdienst dat zowel polygame als monogame huwelijksvormen bestaan? Is het dan aan de een om de keuze van de ander te beoordelen? Zijn er toch grenzen aan wat ‘aanvaardbaar’ is wanneer men mensenrechten als conditio sine qua non beschouwt?  

Zoals gezegd, even geen opinie, alleen bedenkingen, uit respect voor de ander. De ander die ik tof vind en die net zoals ik zich vragen stelt bij de opvattingen en het denkkader van de ander.