Bhutanese vluchtelingen vergeten in Nepal

De meer dan 105.000 Bhutanezen die leven in zeven kampen van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR in het oosten van Nepal, wachten al jaren op hun terugkeer naar Bhutan. De Bhutanezen, voornamelijk Nepalees-sprekende hindoes, vluchtten in de jaren negentig via India naar Nepal. Ze zeiden daartoe gedwongen te zijn vanwege etnische zuiveringspraktijken door de Bhutanese regering.

Om aandacht te vragen voor hun situatie, vertrokken 27 vrouwen uit de UNHCR-kampen half november naar de Nepalese hoofdstad Kathmandu. Daar protesteerden ze dagelijks voor het VN-kantoor. De vrouwen hielden hun acties tegelijk met de feestelijkheden rond de vijftigste verjaardag van de Bhutanese monarch Jigme Singye Wangchuk. Ze stopten enkele dagen later met hun acties, na toezeggingen van VN-functionarissen.

Om de druk op Bhutan op te voeren, maakten de vluchtelingen hun problemen ook kenbaar bij de top van de Zuid-Aziatische Associatie voor Regionale Samenwerking (SAARC), die op 12 en 13 november werd gehouden in Dhaka (Bangladesh). In de SAARC werken Pakistan, Sri Lanka, de Malediven, India, Nepal, Bhutan en Bangladesh samen.

Zowel vluchtelingenorganisaties als politieke partijen zijn verboden het koninkrijk Bhutan. Ze bestaan wel in India en Nepal. De politieke onrust in Nepal heeft een negatief effect op ons streven om op een veilige en waardige manier terug te keren naar Bhutan, zegt Teknath Rizal van de Mensenrechtenraad van Bhutan in Nepal. We zijn het wachten moe en willen dat de internationale gemeenschap stappen onderneemt om repatriëring mogelijk te maken.

Rizal zat in Bhutan tien jaar in de gevangenis. Ze zegt dat het gezien de weerstand van Buthan om vluchtelingen weer op te nemen, noodzakelijk is dat de internationale gemeenschap druk uitoefent. In een brief aan secretaris-generaal Kofi Annan van de Verenigde Naties wijzen de vrouwen ook op de verslechterde omstandigheden in de vluchtelingenkampen. De basisvoorzieningen in de kampen zijn de laatste tijd uitgehold. Daarnaast zijn het onderwijs en de gezondheidssituatie verslechterd. Er sterven mensen omdat ziekten niet goed behandeld kunnen worden.

Het UNHCR erkent dat er minder geld beschikbaar is en dat de situatie in de kampen daaronder lijdt. Zo is verstrekking van groente en fruit vrijwel afgeschaft; de rantsoenen van andere producten werden verminderd. De verstrekking van kerosine, die nodig is voor verlichting en koken, is ook verminderd.

Vijftien overlegrondes tussen de ministers van Buitenlandse Zaken van Nepal en Bhutan, die tot doel hadden de veilige terugkeer van de vluchtelingen te regelen, leverden weinig resultaat op. Hoewel voor 75 procent van de meer dan 8.000 vluchtelingen in kamp Khudunabari de terugkeer zou beginnen in februari 2004, werd het proces vlak voor de start geblokkeerd. Toen functionarissen het nieuws kwamen brengen in het kamp, braken er vechtpartijen uit. Daarbij raakten twee Bhutanese functionarissen en een Nepalese politieagent gewond.

De vluchtelingen zijn bang dat ze bij hun terugkeer in Bhutan opnieuw te maken krijgen met vervolging. Die angst wordt aangewakkerd door het feit dat Bhutanese functionarissen aangekondigd hebben dat de vluchtelingen bij hun terugkeer eerst twee jaar in ‘in quarantaine’ in Bhutanese kampen moeten blijven. Gedurende die tijd zou hun loyaliteit aan de koning, de geschiedenis en de cultuur van Bhutan moeten blijken. Pas daarna zouden ze geaccepteerd worden als Bhutanese burgers.

Uit wanhoop over hun situatie vertrokken zo’n driehonderd vluchtelingen, voornamelijk ouderen, vrouwen en kinderen, in augustus op eigen houtje naar India, om via dat land door te reizen naar Bhutan. De Indiase politie stuurde ze echter bij de grens terug. De vluchtelingen zijn ervan overtuigd dat aan hun al jaren durende ellende snel een einde kan komen, als India bemiddelt in de kwestie. India heeft grote invloed op zowel Bhutan als op de Nepalese regering. (JS, PD)