Chinese rechtbanken kiezen partij voor vervuilende bedrijven

Fengs tweede dochter, nu 14, kreeg rond de dezelfde tijd als haar zus ook leukemie. Zij kon gelukkig genezen worden. Maar om de 600.000 yuan (70.000 euro) aan ziekenhuiskosten van zijn twee dochters te dekken, moest Feng alles verkopen wat hij bezat: zijn auto en bromfiets, akker en visvijvers, zijn fruitbomen en alle eenden en paarden. Werk kan hij niet vinden in Xiadian, zegt hij, want niemand durft hem aan te werven.

Arseen

De 44-jarige Feng gelooft dat zijn dochters kanker kregen door het giftige afvalwater dat drie staalbedrijven dicht bij zijn voormalige akker in Xadian loosden. Er zijn in elk geval zwaarwegende aanwijzingen. In een officieel erkende controle uit 2007 van zijn veertig meter diepe waterput bevestigde een plaatselijke milieu-instantie dat het water drie keer meer arseen en vier keer meer mangaan bevatte dan wat de overheid als veilig beschouwt. Een test uit 2006 leverde bijna even hoge waarden op.
Feng diende in oktober 2008 klacht in tegen een van de staalfabrieken, om een compensatie te krijgen voor de behandelingskosten van zijn overleden dochter. De zaak werd in maart 2009 geopend; deze zomer oordeelde de rechtbank dat er niet genoeg bewijzen zijn om een verband te leggen tussen de ziekte van het meisje en de vervuiling door het staalbedrijf.
Het oppervlaktewater in Xiadian wordt een keer per jaar getest. De voorbije jaren werden nooit opvallende hoeveelheden mangaan of arseen vastgesteld, stelde de rechtbank. Bedrijven worden wel steeds op voorhand verwittigd wanneer de waterkwaliteit in de buurt wordt gecontroleerd.

Kankerdorpen

“Je kan dergelijke milieuzaken bijna niet winnen”, zegt Li Jian, de advocaat die Feng bijstaat. “De bedrijven betalen veel lokale belastingen, en de bestuurders zullen er dus alles aan doen om ze open te houden.” Zo denkt Wang Weihong, de moeder van Feng er ook over. “De lokale regering denkt dat Feng Jun het bij het rechte eind heeft, maar ze weten niet hoe ze ermee moeten omgaan.”
Er wonen maar 3300 mensen in Xiadian, maar de voorbije jaren zijn in het dorp minstens vijftig en misschien wel zeventig inwoners aan kanker gestorven. De meeste gevallen zouden verband houden met watervervuiling. De inwoners zijn ermee gestopt water uit hun waterputten te drinken. Als ze kunne, trekken jonge koppels weg om hun kinderen elders te krijgen. 
Sinds de eeuwwisseling zijn in China tientallen “kankerdorpen” ontdekt. De voorbije decennia zijn meer en meer vervuilende bedrijven weggetrokken uit de grote steden, naar de voorsteden en het platteland.
Volgens Yang Fuqiang, een milieuexpert van het Wereldnatuurfonds in Beijing, handelt tot 40 procent van de juridische klachten in China over milieuproblemen. Maar er wordt maar een fractie van behandeld. “De rechters weten niet veel over het milieu of over hoe ze dergelijke zaken moeten behandelen. We moeten de capaciteit van de plaatselijke rechtbanken vergroten. We hebben meer milieujuristen nodig.”