Dammenbouwers brengen licht in het Oost-Congolese donker

Ziekenhuizen en scholen krijgen al stroom van de voorlopige turbine, en in steeds meer wijken doet ook de straatverlichting het weer. We moesten de mensen laten zien dat het project kan slagen vooraleer we geld vragen, legt projectcoördinator Daniel Hangi uit. Iedereen merkt nu het verschil met vroeger; de schrik om ‘s avonds in het donker de straat op te moeten, is weg.

Voordat het Ivugha-project stroom begon te leveren, kon slechts een beperkt aantal straten verlicht worden met stroom die door dieselgeneratoren wordt opgewekt. Die elektriciteit is veel duurder.

De Ivugha-dam komt bij een waterval op de Mususa, een rivier in de buurt van de stad. Een deel van het water van de Mususa wordt nu al naar een kleine turbine op zo’n 100 meter van de waterval geleid. Met die voorlopige installatie kan ongeveer één megawattuur stroom worden opgewekt. We produceren nu al genoeg stroom om de eigenlijke dam te bouwen. Binnen een jaar kunnen we dan vijf megawattuur opwekken, zegt ingenieur Jean-Pierre Muhindo die de werken leidt.

De plannen voor de Ivugha-dam dateren al van 1996, maar dat jaar begon de opstand tegen de toenmalige president Mobutu Sese Seko. In 1997 belegerden de rebellen van Laurent Kabila de stad Butembo en verdween het project in de koelkast. In 2000 isoleerde een nieuwe opstand van de Goma-fractie van de rebelenbeweging RCD de regio van de rest van het land. Maar het project overleefde die barre tijden. Eind 2002 was de Congolese burgeroorlog voorbij, en ondanks de blijvende instabiliteit in het oosten van het land, kan er weer aan de toekomst worden gedacht.

De dam wordt gebouwd in opdracht van de Société d’électrification du Nord-Kivu (SENOKI). Die heeft het Zuid-Afrikaanse Clackson Power ingeschakeld, een onderneming die gespecialiseerd is in elektriciteitsprojecten op het platteland. Clackson raamt de kost van het project op 2,5 miljoen euro, een derde van het bedrag dat Europese bedrijven in hun offertes noemden. Onder toezicht van de
Fédération des Entreprises du Congo (FEC) brachten plaatselijke zakenlui dat geld bijeen.

SENOKI heeft een systeem uitgedokterd om haar klanten vooraf te laten betalen voor de stroom die ze afnemen. Op die manier moeten ze de gebruikers niet achter de veren zitten om hun rekeningen te betalen, zegt Donatien Ndivito, de voorzitter van de FEC. Maar voorlopig worden de deuren van Senoki niet platgelopen door mensen die stroom willen kopen. Dat heeft te maken met de wijdverbreide armoede in de streek. De teelt van thee en koffie, twee exportgewassen die vroeger geld in het laatje brachten, is sterk teruggelopen. Dat is het gevolg van de onveiligheid en van plagen die in 1993 en 1994 de koffieplantages verwoestten.

Toch lijken de 700.000 inwoners van Butembo opgezet met het project. Ze hopen dat de beschikbaarheid van elektriciteit de bedrijven in hun stad zal doen opbloeien. Als de dam straks meer stroom produceert, zullen de tarieven waarschijnlijk verder zakken en kunnen ook meer gewone mensen overschakelen van brandhout en petroleum op elektriciteit. (PD/ADR)