Gelijkwaardige bondgenoten in een multipolaire wereld

Premier Zapatero had het in zijn verwelkoming over  “bondgenoten in de globalisering”. Het antwoord op de uitdagingen die deze globalisering meebrengt, ligt in het bundelen van de krachten en in het openstellen van de grenzen, aldus Zapatero.  

Op eigen benen

Er werd expliciet verwezen naar de economische stabiliteit die Latijns-Amerika het voorbije decennium wist op te bouwen, hoewel de sociale ongelijkheid een van de grootste uitdagingen voor de toekomst blijft. Als thema’s voor nauwere samenwerking worden klimaatverandering en technologische innovatie genoemd, maar ook drugsbestrijding en veiligheid.
Vanwege de EU namen behalve premier Zapatero ook president Herman Van Rompuy en Commissievoorzitter Barroso het woord.  Alle drie benadrukten ze de historische banden tussen de beide regio’s,  de gedeelde waarden en wederzijdse belangen.  Van Rompuy wees erop hoe enkele Latijns-Amerikaanse landen vandaag deelnemen aan de grote wereldfora, samen met spelers als India en China. Hij onderlijnde ook een erg gevoelig punt voor Latijns-Amerika en stelde dat  “de regio uiteraard zijn eigen weg moet gaan”. Toch drukte hij de hoop uit dat politieke en sociale rechtvaardigheid de bakens blijven en dat het uitroeien van de armoede het doel moet zijn.  

Nieuwe handelsverdragen

Vanuit Latijns-Amerika namen de Peruaanse president Alan García  en de Argentijnse Cristina Fernández de Kirchner het woord. Alan García benadrukte dat in de multipolaire wereld van vandaag de dialoog een heel belangrijk spoor blijft, en dat in de relaties vrijheid de norm moet zijn bij het nemen van beslissingen.  Een van de hoogtepunten van deze top is de ondertekening van een nieuw handelsverdrag tussen Peru en de EU. Ook met Colombia en met de regio van Centraal-Amerika  zal er een nieuw handelsverdrag getekend worden.  De onderhandelingen hierover lopen al vier tot zes jaar en Spanje wilde koste wat het kost die afgerond zien tijdens zijn EU-voorzitterschap.
Deze handelsverdragen werden op het alternatieve forum van Enlazando Alternativas – Alternatieven Bundelen- scherp veroordeeld om het neoliberale karakter ervan en de impact van de bijhorende maatregelen op de bevolking.  Op het Permanent Tribunaal van de Volkeren- dat een onderdeel was van de alternatieve top  -  werd de schending van mensenrechten en de milieu-impact van verschillende Europese multinationals in Latijns-Amerika uitvoerig gedocumenteerd.  Europa heeft daarmee meteen drie nieuwe EPA’s – Economic Partnership Agreements- erbij, na het eerste met de regio van de Caraïben.

Cristina de Kirchner, rechttoe rechtaan

De Argentijnse president Cristina de Kirchner klonk zeer zelfbewust.  Ze verwees naar de onderhandelingen tussen de EU en de Mercosur (Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay), die de eerste week van juli zullen hervat worden na een aantal jaren in de diepvries.  ‘Het zullen moeilijke besprekingen worden’, aldus Cristina Fernández, ‘want we moeten het hebben over protectionisme in al zijn aspecten: douanetarieven, maar ook dumping en subsidies.’  Eén van de meest delicate thema’s daarbij is landbouw. Ook bij de Europese boeren ligt Mercosur erg gevoelig. 
Een ander heikel thema dat ze aansneed, was migratie.  ‘Argentinië is altijd een land van migranten geweest. Mijn grootouders waren Spaanse migranten. Op dit ogenblik heeft Argentinië 700 000 nieuwe migranten van de tweede golf - inwijkelingen van de voorbije decennia, uit Bolivia, Uruguay of Paraguay- als volwaardige Argentijnse burgers erkend, met alle bijhorende rechten.  Wij willen met klem vragen dat Europa niet langer zulke discriminerende wetten uitvaardigt tegen onze migranten. Alsof ze criminelen zijn terwijl ze in werkelijkheid werk komen verrichten dat uw eigen bevolking niet langer wil doen. ’ 
Ook het thema van de Islas Malvinas  - de Falklands – kon ze niet onvermeld laten.  Ze richtte zich expliciet tot de nieuwe regering van Groot-Brittannië.  Dat beschouwt deze eilanden nog steeds als overzees Brits grondgebied.  Na de bloedige oorlog van 1982 flakkerde het conflict in februari dit jaar terug op. Er is immers olie gevonden in de regio. Momenteel figureren de eilanden op een lijst van de VN als territoria die in aanmerking komen voor dekolonisatie.  Cristina Fernández vroeg Groot -Brittannië zich te onderwerpen aan de resoluties van de VN. ‘Het kan niet zijn dat er met twee maten en twee gewichten gewerkt wordt, niet over nucleaire thema’s, niet over territoriale thema’s of wat ook. Dat creëert conflicten.’

Een nieuwe bladzijde

Die zelfverzekerde toon van Argentinië is kenmerkend voor de nieuwe houding waarmee de Latijns-Amerikaanse partners hier aanwezig zijn.  Ze weten ook dat Europa hen nodig heeft als nieuwe investeringsmarkt. Ook de actuele financiële crisis waarin ze Europa aantreffen, versterkt hun zelfvertrouwen.  Zestig staatshoofden zijn hier aanwezig, maar bijvoorbeeld Hugo Chávez van Venezuela,  Daniel Ortega van Nicaragua en Raul Castro van Cuba lieten zich vervangen.  Ook de omstreden president van Honduras, Porfirio Lobo, besliste om niet deel te nemen gezien de controverse rond zijn persoon na de staatsgreep van juni vorig jaar.