"Homohuwelijk is volgende stap op weg naar gelijke rechten"

Op 5 mei keurde het Hooggerechtshof unaniem het geregistreerde partnerschap voor homostellen goed. Daarmee krijgen ze dezelfde rechten als heteroseksuele koppels. Als twee partners van hetzelfde geslacht kunnen bewijzen dat ze een “stabiele” en langdurige relatie hebben, genieten ze fiscale en sociale voordelen. Ook adoptie is voortaan een recht voor homokoppels, al blijft de kwestie in de praktijk erg ambigu.

Met het vonnis komt het overwegend katholieke land van 190 miljoen inwoners op gelijke hoogte met Colombia, Ecuador en Uruguay, de drie andere Latijns-Amerikaanse landen waar homokoppels wettelijk kunnen samenwonen. Het homohuwelijk bestaat enkel in Argentinië en Mexico-Stad.

“Eindelijk zet Brazilië deze stap. We zijn veel te lang achtergebleven op de rest van de wereld”, verklaart José Caminha, journalist en toneelschrijver. Hij en zijn partner Artur Rodrigues zijn een van de 60.000 homostellen die volgens de laatste officiële telling in Brazilië wonen.

“Vooral de symbolische waarde van de beslissing is belangrijk”, vindt Rodrigues. Beide mannen zijn tevreden, en vinden het niet nodig om naar de legalisering van het homohuwelijk te gaan. “We hoeven het model van het heterohuwelijk niet te kopiëren. Het enige wat we willen zijn gelijke rechten zoals elke burger”, aldus Caminha.

Wel homohuwelijk in Spanje

Volgens de Braziliaanse holebibeweging is de strijd nog niet gestreden. De wettelijke erkenning van homokoppels is een “grote overwinning”, maar het blijft belangrijk dat “het Congres de beslissing van het Hooggerechtshof wettelijk verankerd en specifiek de kwestie van adoptie aanpakt”, zegt Julio Moreira, voorzitter van de organisatie Regenboog.

Een wetsvoorstel dat holebi’s gelijke rechten geeft, zit sinds 1995 geblokkeerd in het Braziliaanse Congres. De conservatieven, gesteund door de katholieke kerk en machtige religieuze gemeenschappen, verzetten zich ertegen.

Regenboog en andere holebi-organsaties pleiten voor een andere wet die het homohuwelijk legaliseert. “Er zijn verschillen tussen geregistreerd partnerschap en huwelijk, bijvoorbeeld op het vlak van wettelijke scheiding”, benadrukt Moreira. “Nu wordt er enkel vastgesteld dat er de facto een relatie is, maar de status van ‘getrouwd’ kan ik niet gebruiken, terwijl dat in landen als Spanje wel het geval is”.

Wettelijke basis voor partnerschap

“Het recht op huwelijk is symbolisch belangrijk, omdat het een volgende stap naar gelijke rechten betekent”, argumenteert Moreira. “Als hetero’s kunnen trouwen, waarom wij niet?”, vraagt hij zich af. “De Braziliaanse grondwet erkent de gelijkheid van alle burgers voor de wet, ongeacht ras, geloof of geslacht. In de praktijk hebben homo’s nog steeds minder rechten dan hetero’s.”

Hoewel huwelijk en geregistreerd partnerschap twee verschillende zaken zijn, houden ze in de praktijk dezelfde rechten in. “Vanuit juridisch standpunt is de beslissing van het Hooggerechtshof voldoende op het vlak van wederzijdse rechten. Geregistreerd partnerschap heeft nu een wettelijke basis”, verklaart Dalmo Dallari van de Universiteit van São Paulo Toch vindt hij dat de regels in een wet moeten worden gegoten. “Zonder wet is het misschien nodig om steeds opnieuw naar de rechtbank te stappen.”