Israëlische premier Netanyahu in de tang

Bij de grootste demonstratie uit de geschiedenis van het land kwamen dit weekend bijna een half miljoen Israëli’s op straat. Ze eisten sociale rechtvaardigheid en toonden borden met het opschrift “Netanyahu, je bent ontslagen”. sprak de premier aan. “De nieuwe Israëli’s dromen ervan hun levens te verweven met Israël. Maar ze verwachten dat je hen eervol laat leven”, zei studentenleider Yitzik Shmuli.

Eer en nationale trots zijn voor Netanyahu drijfzand geworden. Hij weigert zich in naam van Israël te verontschuldigen bij Turkije voor de aanval vorig jaar op een Turks schip onderweg naar Gaza, waarbij negen Turkse activisten werden gedood. Zo keldert hij alle hoop op verzoening. Ooit was Turkije Israëls strategische bondgenoot in de moslimwereld. Nu kondigt het land een reeks sancties aan, zoals de uitwijzing van de Israëlische ambassadeur. De Turkse premier Erdogan  plant zelfs een bezoek aan Gaza.

Ehud Barak

Netanyahu vindt dat de Israëlische commando’s uit “zelfverdediging” hebben gehandeld. Een verontschuldiging zou de Israëlische strategie ondergraven in een periode van regionale instabiliteit. Compensatie en het “betreuren” van de verloren levens zouden moeten volstaan, vindt de Israëlische premier.

De bevindingen van een VN-commissie over de aanval werden recent “gelekt” aan de New York Times, al was de inhoud van tevoren bekend. In de verklaring van de commissie klonk opvallend veel steun voor Israël door. De commando’s  “botsten op gewelddadig en georganiseerd geweld van een groep passagiers”. Ze gebruikten geweld om “zichzelf te beschermen”, al ging het om “overdadig en onredelijk geweld”. De blokkade van Gaza was “wettelijk”, aldus het rapport.

Nog geen twee weken geleden vroeg Netanyahu wel aan zijn dichtste medestander, defensieminister Ehud Barak, om zich te verontschuldigen voor het onopzettelijk doden van vijf Egyptische soldaten door Israëlische soldaten die strijders uit Gaza achtervolgden. Door het incident weerklonk ook in Egypte de roep om de Israëlische ambassadeur aan de deur te zetten. De Egyptische krant Al-Masry Al-Youm had lof voor de uitwijzing van de Israëlische ambassadeur in Turkije en kopte: ‘Een les die Turkije aan Egypte geeft’.

Donkere dagen

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Ahmet Davutoglu, waarschuwde dat “de Arabische lente tot vijandigheid tegenover Israël kan leiden als het land zijn houding niet verandert.” Dat viel niet in dovemansoren. Netanyahu beseft heel goed dat het revolutionaire klimaat zich tegen Israël kan keren. Binnen twee weken zal president Abbas unilateraal een Palestijns voorstel indienen voor VN-erkenning van de Palestijnse staat.

Netanyahu’s voorzichtigheid wordt steeds meer ervaren als zelfgenoegzame passiviteit, verlamming zelfs. Hij ziet zichzelf graag als het tegenovergestelde van zijn voorganger, die twee onbesliste oorlogen is begonnen. Een tegen Hezbollah in Libanon (2006) en een andere tegen Hamas in Gaza (2008-2009). Daarom waarschuwt Netanyahu op dit moment voor een overhaaste inval in Gaza.

Toch verliezen de Israëli’s het vertrouwen in hun leider om oorlog af te wenden. Het heersende gevoel bij veel van zijn landgenoten is dat er donkere dagen in het verschiet liggen. Het terrorisme is vandaag helemaal terug. Precies een jaar geleden hervatten de vredesgesprekken, maar die strandden op de nederzettingspolitiek van Israël. Het leger bereidt zich voor op het ergste.