Klein / Geestig

Versta me niet verkeerd. Er is niks mis met de kerktoren, het dorp of de provincie. Integendeel. Wel met een mentaliteit die de inzichten van een beperkte ervaring projecteert op de wijdere wereld, zonder te beseffen dat men door een veel te kleine bril kijkt. Die mentaliteit verandert het hilarische van de vertekende berichtgeving in een kleingeestige blik. En dat overkomt die van ‘den buiten’ net zo goed als die van de stad, en zelfs die van de hoogste regionen van onze internationale instellingen.
De manier waarop onze media omsprongen met de succesfilm Les Barons was tekenend. Eén van onze kranten schrijft over die film dat ‘de allochtonen eindelijk met zichzelf kunnen lachen’. Op Radio 1 vraagt een presentator ongegeneerd of Les Barons een marokkanenfilm is of ook ‘een film voor ons’. Marokkaanse Vlamingen worden zo probleemloos buiten de openbare taak van de publieke omroep geplaatst. Allicht stelden de meeste luisteraars zich op dat moment precies diezelfde vraag. Maar als een als openbare omroep het wij/zij denken van haar bevolking niet overstijgt, wat is haar nut dan?
Het zou allemaal aandoenlijk, vermakelijk of geestig zijn, indien het geen brokken zou maken. Indien kleingeestige media en dito politici niet zouden zorgen voor de aangroei en bestendiging van de kleingeestigheid van hun publiek. Indien die veralgemeende kleingeestigheid geen uitsluiting, discriminatie en vooroordelen zou voeden en legitimeren. Maar dat doen de media en de politici natuurlijk wel, willens nillens.
De voorbije week stonden de moeilijkheden die ‘allochtonen’ ondervinden op de arbeidsmarkt weer even in de kijker.Met cijfertjes en al. Deze keer waren het de gesluierde meisjes die moeilijk een stageplaats vinden. De beperkte blik van de publieke opinie drijft de discussie weer eens in de richting van: hoofddoek dragen of niet? De voorzichtige voorstellen van de betrokken minister zullen allicht een stille dood sterven, maar ze getuigen sowieso niet van de sense of urgency die het probleem van discriminatie op de arbeidsmarkt verdient. Hoeveel meer cijfertjes hebben we daarvoor nodig, vraag ik me dan af. Of hoe moeilijk kan het zijn om dit te verbinden aan de problemen in sommige van de wijken in onze steden?
In plaats daarvan richten we onze pijlen collectief op de symptomen en maken we van alles een veiligheidsprobleem. En het sociaal actieplan beperkt zich dan tot ‘one kalasjnikov at a time’, liefst nog live op tv. Deze windowdressing operaties zijn geestig voor de cynische toeschouwer, maar vooral slecht nieuws voor de betrokkenen, de echte betrokkenen: meer repressie tegen degenen die nu al het grootste slachtoffer zijn van de zogenaamde veligheidssituatie in Brussel, bestendiging van de vooroordelen en legitimering van de uitsluiting van etnisch-culturele minderheden.
Niet alleen de diversiteit ondergaat de gevolgen van de veel te kleine bril waarmee we naar de realiteit kijken. Ook onze relatie met de Democratische Republiek Congo lijft eronder. De minister van Buitenlandse Zaken bezweert de luisteraars van De Ochtend dat ‘ook de Congolezen begaan zijn met hun lot en de zaken willen veranderen.’ (En natuurlijk ook dat Afrika een continent is dat je bij de keel grijp. L’Afrique, c’est magnifique, quoi.) Waarna we lustig kunnen ruzieën over bier of fruitsap en over de toon die we moeten aanslaan tegen onze Congoleze ‘partners’. Aandoenlijk. Alleen bewijst het dat we nog steeds niets leren over de Congolezen en dat we blijven zitten met het beeld dat die arme mensen nergens geraken zonder ons streng of begrijpend oordeel.
Wie met een grote bril naar de werkelijkheid kijkt, beseft dat we maar een deeltje van de realiteit kennen, en wordt gestimuleerd om iets te doen aan dat beperkte perspectief. Wie met een te kleine bril kijkt, wil het beetje dat we weten echter keer op keer bevestigd zien. Toegegeven: herhaling is een vorm van humor. Maar als het om kleingeestigheid gaat, eindigt het in een tragedie.

Olivia Umurerwa Rutazibwa is als politicologe op dit moment verbonden aan de Universiteit Gent. Ze doet er onderzoek naar de problematische aspecten van het ethische buitenlands beleid van de Europese Unie.