Landbouwprijzen volgende tien jaar gemiddeld 20 tot 80 procent hoger (rapport)

De OESO, een club van rijke industrielanden, en de VN-Voedsel en Landbouworganisatie FAO schrijven de huidige piek in de prijzen van granen, olie, vlees en zuivel toe aan een samenloop van tijdelijke en meer permanente factoren. De hoge prijzen sinds 2006 zijn voor een deel het gevolg van droogte in enkele grote graanproducerende regio’s op een moment dat de voorraden erg laag waren.
Eens het productieniveau weer op peil is, zullen de prijzen ongetwijfeld weer gestaag gaan dalen, zoals dat het geval was de voorbije dertig jaar. Toch zullen ze de volgende tien jaar gemiddeld hoger blijven dan het voorbije decennium.
In vergelijking met de periode 1998-2007 voorspelt het rapport dat rund- en varkensvlees tot 2017 gemiddeld 20 procent duurder zal blijven, suiker 30 procent, tarwe, maïs en melkpoeder tussen 40 en 60 procent, boter en oliehoudende zaden 60 procent en plantaardige olie 80 procent.
Als je naar de reële prijzen kijkt, dus zonder de inflatie mee te tellen, gaat het rapport uit van een niet meer dan 10 procent hoger prijsniveau voor rijst en suiker, maximum 20 procent voor tarwe, 30 procent voor boter en oliehoudende zaden en meer dan 50 procent voor plantaardige olie.
De structureel hogere prijzen zijn het onder meer het gevolg van de gestage economische groei en veranderende eetgewoonten van een wereldbevolking die in 2017 7,4 miljard zielen zal tellen. De belangrijkste factoren voor het hogere gemiddelde in het volgende decennium zijn biobrandstoffen en de dure olie.
De vooral door regeringen gestimuleerde vraag naar biobrandstoffen maakt vooral granen, olie en suiker duurder. Een derde van de prijsstijging voor landbouwproducten is volgens het rapport op rekening van de biobrandstoffen te schrijven. Wat olie betreft, is het rapport uitgegaan van een gemiddelde olieprijs van 90 dollar per van in 2008 en 104 dollar in 2017. Gezien de huidige prijs van ongeveer 135 dollar per vat is dat erg optimistisch.
De FAO en de OESO verwachten zich ook aan een onvoorspelbaar prijsverloop omdat door de sterke vraag de voorraden, die eventuele schommelingen kunnen opvangen, laag zullen blijven.. Ook de impact van klimaatverandering op de productie en het optreden van speculatieve investeringsfondsen kunnen de prijzen bokkensprongen doen maken.

Investeren in landbouw

De grootste slachtoffers van de duurdere voedselfactuur dreigen de armste ontwikkelingslanden te worden, waar mensen soms tot 50 procent van hun inkomen aan eten moeten uitgeven. Het rapport pleit ervoor om hun lokale capaciteit voor voedselproductie te verstevigen, door te investeren in transportinfrastructuur, watervoorziening, wegen en opslagplaatsen. Op korte termijn moet humanitaire hulp soelaas bieden.
“We moeten deze kans grijpen om de productiecapaciteit van arme landen te versterken”, zei FAO-secretaris-generaal Jacques Diouf. “De huidige prijsstijgingen tonen aan dat de landbouw de voorbije decennia niet genoeg aandacht heeft gekregen en dat men het belang ervan voor de economische ontwikkeling heeft onderschat.” België kondigde gisteren alvast aan het aandeel van de investeringen in de landbouwsector tegen 2010 te zullen optrekken van 5 tot 10 procent van de federale ontwikkelingshulp.

Handel liberaliseren

De FAO en de OESO waarschuwen ten slotte tegen maatregelen die het handelsverkeer verstoren. Een belasting op de uitvoer van landbouwproducten of een exportverbod is goed voor de consumenten maar gaat in tegen de belangen van de boeren, zoals onlangs bleek bij boerenprotesten in Argentinië. Hogere invoerheffingen om de lokale landbouwproductie te beschermen zorgt er dan weer voor dat voedsel duurder wordt voor de consumenten.
Daarmee zitten beide organisatie op een andere lijn dan bijvoorbeeld de Franse Landbouwminister Michel Barnier. Die loofde in een artikel in de Financial Times de Europese Landbouwpolitiek als een model dat ook Afrikaanse landen in staat moet stellen te zorgen voor meer voedselveiligheid, door de eigen landbouwsector te beschermen.
“De huidige Europese landbouwpolitiek van directe steun aan de boeren kunnen arme landen gewoon niet betalen”, zei Loek Boonekamp, hoofd van de dienst Handel binnen de Landbouwafdeling van de OESO. “In een context waar hogere prijzen worden verwacht, doen regeringen er beter aan te investeren in infrastructuur en een economisch kader waardoor kleine boeren meer van hun producten kunnen verkopen en zo hun inkomen opkrikken.”

Handel verschuift naar het zuiden

Het zwaartepunt van de handel in landbouwproducten verschuift de volgende tien jaar gestaag naar het zuiden. De Aziatische groei-economieën gaan de import domineren van graan, suiker en oliehoudende zaden. De rijke landen blijven de snelst groeiende afzetmarkt voor duurdere producten als kaas, rund- en varkensvlees.
Ook aan de exportkant groeit de handel vooral in de ontwikkelingslanden. Tegen 2017 zullen de OESO-landen nog maar 6 procent van de plantaardige olie en 14 procent van de suiker uitvoeren. Ze behouden wel hun dominante marktaandeel in de uitvoer van tarwe, varkensvlees en zuivelproducten.