Latijns-Amerika niet goed voorbereid op vloedgolven

“Latijns-Amerika schat het risico dat een zeebeving grote vloedgolven veroorzaakt klein in, maar dat is verkeerd”, zeg Carlos Pullinger, de directeur van de Geologische Dienst van El Salvador. “Hopelijk zet de ramp in Azië druk op de regeringen hier om waarschuwingssystemen op te zetten en de bevolking bij te brengen wat ze in gevaarsituaties moeten doen.”

Voor de Latijns-Amerikaanse westkust strekt zich van Mexico tot Chili een onderzeese breuklijn uit. Twee andere tectonische platen schurken tegen elkaar in de Cariben. Op die plaatsen kunnen zeebevingen ontstaan. Als die krachtiger zijn dan 8.0 op de schaal van Richter, treden er ook geweldige vloedgolven op. Vaak gebeurt dat niet. Deze eeuw zijn alleen Chili en Nicaragua getroffen door tsunami’s. In 1960 deed zich in Chili een aardbeving voor met een kracht van 9.5 op de schaal van Richter, de sterkste beving van de vorige eeuw. De beving vond aan land plaats, maar toch rolden er golven van twintig meter hoog op de kust toe. In de kuststad Valdivia werd bijna de helft van de huizen verwoest; het water stond er een tijdlang drie meter hoog. Bij de ramp kwamen 6.000 mensen om. Een andere vloedgolf trof in 1992 in Nicaragua. Het water doodde toen 116 mensen en maakte duizenden kustbewoners dakloos.

Alleen Chili en Nicaragua hebben dan ook precisieapparatuur geïnstalleerd die de bewegingen van de zeebodem voor hun kust continu in de gaten houdt en snel alarm kan slaan bij sterkere schokken. Alle overige landen aan de westkust van Latijns-Amerika vertrouwen vooral op het Pacific Tsunami Warning System in Hawaï. Dat centrum, dat door specialisten uit de VS bemand wordt, stuurt bij een sterke zeebeving in de Stille Oceaan waarschuwingen uit naar alle landen die getroffen zouden kunnen worden door vloedgolven. Veel landen aan de Stille Oceaan hebben zelf eenvoudige sensors in zee geplaatst die verbonden zijn met het centrum in Hawaï, maar die zijn op zich onvoldoende om tijdig voor alle gevaren te waarschuwen.

In 1990 maakten de landen van Centraal-Amerika plannen om een regionaal waarschuwingsnetwerk voor tsunami’s op te zetten, maar volgens Pullinger kwam daarvan niets in huis omdat er geen geld voor werd gevonden. Door de ramp in Azië worden die plannen nu weer opgerakeld, zegt Pullinger. Ook het Caribbean Disaster Emergency Response Agency (CDERA) wil nu een tsunaminetwerk opzetten.

Maar waarschuwingen alleen halen niets uit als er geen evacuatieplannen zijn om de bevolking snel weg te krijgen uit gevarenzones. Volgens Eduardo Camacho, de directeur van het Geologisch Instituut van de Panamese civiele bescherming, zijn die plannen er in veel landen eenvoudig niet. Ook Pullinger gelooft dat de grote uitdaging is de kustbevolking afdoende voor te lichten over de gevaren van een tsunami en goede evacuatiesystemen op te zetten.

In Chili bestaan die voorzorgsmaatregelen wel al jarenlang. Evacuaties worden er zelfs ingeoefend. Sinds drie jaar zijn de noodmaatregelen nog opgevoerd in het kader van het Plan Accemar, een programma dat de 92 grote Chileense kustgemeenten op het ergste wil voorbereiden. Veel bewoners van die gemeenten kennen het gevaar van zeebevingen, en op sommige plaatsen zijn zelfs vluchtroutes aangegeven om snel op hoger gelegen terrein te komen. (PD)