Liet België om politieke redenen illegaal Congolees hout passeren?

De in Duitsland geconfisqueerde boomstammen zijn afkomstig van Bakri Bois Corporation (BBC), een houtkapbedrijf van een Libanese zakenman die actief is in Congo. Het gaat om de uiterst kostbare houtsoort wengé. De stammen werden ingevoerd via de haven van Antwerpen en waren bestemd voor de Zwitserse houthandelaar Bois d’Afrique Mondiale. Uiteindelijk werd het hout officieel in de Europese markt gezet bij verschillende Duitse houthandelaars.

De boomstammen werden door BBC gekapt onder een illegaal uitgereikte kapvergunning. De onwettigheid van deze vergunning werd reeds herhaaldelijk aangekaart door de  Britse organisatie Resources Extraction Monitoring (REM), die door de Europese Unie onder de arm werd genomen als officieel erkende en onafhankelijke waarnemer van de Congolese bosbouwsector.

De inhoud van het REM-rapport waarin de illegale activiteiten van het bedrijf BBC worden aangekaart, kreeg de officiële goedkeuring van de Congolese overheid. Nochtans liet diezelfde overheid nadien de export van de BBC-boomstammen toe. ‘Een schrijven van het Congolese ministerie van milieu en toerisme dat de wettelijkheid moest bewijzen, bleek een vervalsing te zijn. Daarmee mogen we ervan uitgaan dat het om illegaal gekapte bomen gaat’, aldus een brief van het Duitse ministerie voor voeding en landbouw.

‘Een oogje dichtknijpen kan niet meer. Illegale en verwoestende houtkap moet stoppen, in het belang van de bossen en de miljoenen mensen die ervan afhankelijk zijn. Er mag geen splinter illegaal gekapt hout meer naar Europa worden uitgevoerd’, verklaart Raoul Monsembula, hoofd van Greenpeace Congo.

België was lakser

Nu Duitsland eindelijk een voorbeeld heeft gesteld, hernieuwt Greenpeace ook zijn oproep aan de Belgische autoriteiten om de Europese houtwetgeving op dezelfde consequente manier toe te passen. Eerder dit jaar vestigde de milieuorganisatie immers de aandacht op een lading illegaal Congolees hout, bestemd voor de Belgische markt. De lading werd uiteindelijk toch vrijgegeven, hoewel de legaliteit op geen enkele manier kon worden aangetoond.

‘Dat het hout uit Congo kwam, speelde zeker mee. Indien die lading uit Gabon of Kameroen was gekomen, had men misschien wel zijn werk gedaan. Men wilde niet het eerste land zijn dat Congolees hout blokkeerde om de relatie met Congo niet te bezwaren.’

‘Nochtans rammelde het geval aan alle kanten’, vertelt Greenpeace-expert en bossencampaigner Philippe Verbelen. ‘Het ging om afrormosia, een bedreigde boomsoort die volgens de documenten uit de provincie Bandundu kwam, maar daar groeit die soort niet. Er was geknoeid maar dan nog op een slechte manier. We hebben dan de verantwoordelijke voor de handel in bedreigde boomsoorten uit Congo naar hier laten komen en dat was echt pijnlijk. Die man sloeg aan het fantaseren, kwam met verschillende versies en stelde uiteindelijk zelf voor om een loopje te nemen met de wet. Zielig.’

Ondanks die overduidelijke situatie werd de lading uiteindelijk toch vrijgegeven. Naar verluidt onder druk van het kabinet van minister van buitenlandse zaken Didier Reynders. ‘Dat het hout uit Congo kwam, speelde zeker mee. Indien die lading uit Gabon of Kameroen was gekomen, had men misschien wel zijn werk gedaan. Men wilde niet het eerste land zijn dat Congolees hout blokkeerde om de relatie met Congo niet te bezwaren,’ zegt iemand die het geval van heel dicht bij meemaakte.  

‘Ik ben ervan overtuigd dat er nog heel veel illegaal hout passeert. Deze cases zijn de topjes van een ijsberg. De EU lijkt me niet klaar om haar eigen regels te doen naleven. Maar deze inbeslagname zendt een krachtig signaal naar alle houtkapbedrijven actief in het Congobekken en hun klanten in Europa om zich ver weg te houden van schimmige handelspraktijken’ zegt Philippe Verbelen nog.

De Duitse autoriteiten leren uit het dit voorbeeld dat in landen met hoog corruptierisico niet kan volstaan worden met alleen maar officiële documenten om de wettelijkheid te bewijzen. En dat dus wellicht andere vormen van certifiëring door derden (zoals FSC of PEFC) nodig zijn.