Nieuwe welvaart sloopt Vietnamese vuilnisophalers

Een groene vrachtwagen houdt even stil naast de grootste biertent van Hanoi. In het schermerlicht vormen vrouwen in kaki overalls een lange rij achter de truck. Ze duwen zware karren met vuilnis voor zich uit. “Ik heb geen vrije dagen”, zucht Tram, een vrouw van 33. “Ik moet elke feestdag werken, omdat er dan meer vuilnis is. Het is altijd druk: zelfs op Tet kan ik niet thuisblijven.” Tet is het Vietnamese nieuwjaar, de belangrijkste dag op de Vietnamese kalender.
 
Tram is al veertien jaar aan het werk als ophaler. Ze klaagt over de toenemende werklast. Er is steeds meer vuilnis te verzamelen terwijl ze steeds minder verdient. Haar loon ligt tussen 1,5 miljoen en 1,9 miljoen dong (tussen 70 en 90 euro) per maand.

Meer werk voor lager loon

“De rijke families zijn het probleem”, zegt Hang, een vrouw van 42. “De levensstandaard is omhoog gegaan. Het werk wordt zwaarder”,  Het gemiddeld inkomen in Hanoi stijgt, dus ook de hoeveelheid geproduceerd afval. “Het wordt steeds lastiger”, klaagt Binh, een vrouw van 37. “En we houden steeds minder over.” Binh verwijst naar de torenhoge inflatie in het land, die ondanks een recente afvlakking dit jaar toch 27% bedroeg.
Vuilnis ophalen is een vrouwenberoep in Vietnam. “Deze job is niet geschikt voor mannen”, zegt Binh. “Als een man dit werk doet, betekent het dat hij geen andere optie heeft. Mannen willen geld verdienen.” Vietnamese mannen helpen ook niet in het huishouden. Schoonmaken, koken en voor de kinderen zorgen zijn taken voor vrouwen.

Geen afvalverwerking

Afval wordt in Vietnam doorgaans op straat geworpen. Volgens de wet moeten huishoudens op bepaalde tijdstippen hun vuilnis voor de deur zetten, maar die regel wordt nauwelijks nageleefd. Wanneer de afvalophalers langs komen, rapen ze alles op alvorens de straten worden schoongeveegd. “Je wordt ziek van de uitlaatgassen”, zucht Hang, “We hebben pijn in onze neus, keel en longen.” Hang houdt echter vast aan haar job. Binnen enkele jaren kan ze op pensioen, wat haar een laag, maar stabiel inkomen verzekert.
De toenemende afvalproductie eist niet alleen een zware tol van de ophalers: ook het milieu heeft steeds meer te lijden onder de bergen vuilnis. Hanoi produceert dagelijks 2000 ton afval. In Ho Chi Minh-stad werden onlangs drie vuilnisbelten gesloten omdat ze te groot dreigden te worden. Vietnam heeft dringend nood aan efficiëntere afvalverwerking. Vast en vloeibaar afval, industrieel of huishoudelijk afval: het meeste wordt onbehandeld in de natuur gestort.

Toeristen keren niet terug

De Vietnamese manier van omgaan met afval heeft andere negatieve gevolgen. Niet alleen stadscentra raken bedolven onder het afval, ook veel toeristische trekpleisters zijn sterk vervuild. “Overal waar toeristen gaan is er vuilnis”, zegt Wayne Lewis, chef informatie van EM magazine, een lokale milieukrant. “Het is een vaak gehoorde klacht onder reizigers.” Reisagentschappen denken dat het afval verantwoordelijk is voor het lage aantal toeristen dat voor een tweede maal naar Vietnam trekt.