"Pensioenfondsen kunnen voeldselprijzen opdrijven"

“In de voorbije jaren waren de stijgende voedselprijzen een afspiegeling van de investeringen in individuele commodity’s: beleggingen in grondstoffen en bulkgoederen”, verklaart Andrew Hogg van Christian Aid. De organisatie heeft zopas het rapport Hungry for justice: Fighting starvation in an age of plenty gelanceerd. Daaruit blijkt dat de voedselprijzen tussen januari 2005 en juni 2008 klommen met een gemiddelde van 83 procent. In februari 2011 werd zelfs het record uit 2008 gebroken.

De financiële speculatie op landbouwbouwproducten heeft deze stijging grotendeels veroorzaakt, maar de studie oppert dat niet hedgefondsen en speculanten de hoofdverantwoordelijken zijn, zoals meestal wordt aangenomen. Het zouden eerder de voorzichtige institutionele beleggingen zijn, zoals pensioenfondsen.

Ontstaan van indexfondsen

“We kunnen niet met zekerheid stellen dat termijncontracten in commodity’s de voedselprijzen de hoogte injagen. Wel stellen we vast dat de stijgingen gelijklopen. Er moet dus dringend onderzocht worden of deze enorme hoop geld bijdraagt aan de honger in de wereld”, stelt Hogg.

Een termijncontract gaat uit van hoeveel een gewas waard zal zijn op een zeker ogenblik in de toekomst wanneer het geoogst wordt. Dit type investering bestaat al honderden jaren, meestal als manier om boeren een voorschot te geven. Vandaag stoppen bedrijven enorme bedragen in deze termijncontracten.  

Een andere mijlpaal was de oprichting van indexfondsen voor grondstoffen en bulkgoederen, waarbij wordt gekeken naar de indexen van een bundel commodity’s.  Goldman Sachs bood voor het eerst zo’n indexfonds aan in 1991. De bank koos dertien commodity’s, waaronder graan, koffie en varkensvlees en stelde investeerders voor om te beleggen in deze bundel, in plaats van in individuele producten.

Veilige investering

Deze fondsen begonnen niet-traditionele investeerders zoals pensioenfondsen aan te trekken. Het totale bedrag dat institutionele investeerders in deze fondsen hebben gestopt, ging van 15 miljard dollar naar 317 miljard dollar in het midden 2008. In tegenstelling tot hedgefondsen waar de verkoop van aandelen in een snel tempo verloopt en waarbij “tegen de markt” wordt gehandeld, koopt men bij indexfondsen als de prijs laag is en verkoopt men als de prijs hoog ligt. Gewassen staan bekend als een veilige investering, aangezien mensen altijd voedsel zullen nodig hebben.

“Beleidsmakers zouden nooit meer mogen instemmen met zulke evoluties zonder de impact op de arme bevolking in ontwikkelingslanden na te gaan”, aldus Hogg. “Nu is het te laat om beleggingen in commodity’s te verbieden, maar we wijzen erop dat deze gevolgen niet werden voorspeld. Ze hadden hier beter over moeten nadenken.”