Polen in het nauw door onderzoek naar CIA-martelingen

Polen was sinds 2002 een belangrijke schakel voor het CIA-programma om terrorismeverdachten buiten de VS vast te houden en te martelen. Dat is wat verschillende bronnen beweren, van ngo’s tot de Raad van Europa, en dat is ook wat medewerkers van regeringen en inlichtingendiensten, inclusief Polen en de VS, in interviews met de VN, de Europese Unie, journalisten en ngo’s hebben toegegeven — op anonieme basis.

Dubieuze wending

Een onderzoek van het openbaar ministerie in Polen, gestart in 2008, is echter opnieuw uitgesteld. Vorig jaar kreeg het al een dubieuze wending. De zaak werd uitgevoerd door het kantoor van de openbaar aanklager in Warschau. In 2011 werd de zaak verplaatst naar iemand anders, binnen hetzelfde kantoor. Toen echter bekend werd dat deze Zbigniew Siemiatkowski, het hoofd van de inlichtingendiensten tussen 2002 en 2004, wilde aanklagen wegens het schenden van het internationaal recht, werd de zaak naar Krakau verplaatst.

Mikolaj Pietrzak, de Poolse advocaat van Al-Nashiri, een van de terrorismeverdachten, werd in Warschau van alles op de hoogte gehouden, ook van geheime informatie. In Krakau mag hij echter alleen niet-geclassificeerde informatie zien, en zelfs dat alleen nadat hij stevige druk had uitgeoefend. “Het is zeer ongebruikelijk dat een zaak twee keer naar een andere aanklager wordt geschoven”, zegt Pietrzak. “En het is een droevig teken dat er in het laatste jaar niets is gebeurd.”

Piotr Kosmaty, een woordvoerder van de aanklager in Krakau, bevestigt dat de zaak afgelopen maand afgerond zou worden maar is uitgesteld. De nieuwe termijn is niet openbaar.

Hete aardappel

“Al dat uitstel is bedoeld om een formele en uiteindelijke beslissing te vermijden”, zegt Adam Bodnar, hoofd van de juridische afdeling van de Helsinki Foundation, een organisatie die onderzoek doet naar het CIA-programma. “Het is een hete aardappel voor Poolse politici en aanklagers. Ze kunnen Polen niet vrijspreken, dat zou tot grote opschudding leiden, maar ze kunnen de aanklachten tegen Siemiatkowski of Leszek Miller, de toenmalige premier, ook niet doorzetten in de huidige politieke omstandigheden. Dus ze proberen het zo lang mogelijk uit te stellen.”

Maar het lijkt onmogelijk voor Polen om het onder het tapijt te vegen. Bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft Al-Nashiri een zaak ingediend tegen het land. De advocaten van een medegevangene van hem, die met dezelfde vlucht meegekomen zou zijn, bereiden een gelijkaardige zaak voor.

Volgens Pietrzak en Bodnar is er — zelfs als Polen blijft weigeren het Hof van informatie te voorzien — genoeg bewijs dat Polen de Conventie van Genève heeft geschonden door individuen op Poolse bodem geen bescherming te geven en ze naar de VS over te brengen, waar ze de doodstraf konden krijgen. “De zaak zal heel moeilijk tegen te houden zijn”, zegt Pietrzak, die in Warschau het hele dossier heeft kunnen inzien.

Als het onderzoek in Polen zou worden gesloten, heeft hij het recht om in beroep te gaan bij een Poolse rechtbank. In dat geval mag hij alle vertrouwelijke informatie die hij heeft gezien als bewijs indienen.