Serviërs liggen niet wakker van milieugevolgen olieschalie

Daarmee zou in tien jaar tijd 46 miljard euro kunnen worden verdiend. Met de juiste technologie om de ruwe olie vervolgens te verwerken zou zelfs nog eens twee of drie keer dat bedrag kunnen worden verdiend, zeggen geografische instituten in binnen-en buitenland. Het Servische ministerie voor milieu en mijnbouw heeft het nieuws tot begin deze maand geheim gehouden.

600.000 ton

“Olieschalie kan tientallen jaren lang worden geëxploiteerd”, zei Oliver Dulic, de betreffende minister afgelopen week tijdens een bezoek aan het stadje Aleksinac, 200 kilometer ten zuiden van de hoofdstad. Deze voormalige mijnbouwplaats ligt precies boven de olieschaliereserves. “We kunnen jaarlijks 500.000 tot 600.000 ton olie produceren, 100 megawatt elektriciteit en genoeg thermische energie om de dorpen in de omgeving te verwarmen. Duizenden mensen zullen een baan krijgen.”

Kort voor zijn bezoek kregen de nationale media een excursie in het dorp. In deze barre economische tijd komt het nieuws voor Serviërs als geroepen. De werkloosheid is opgelopen tot 23,7 procent in november. Voor jongeren onder de 25 is dat zelfs 51,9 procent.

Zware vervuiling

Toch waarschuwen talloze experts voor de donkere kant van het oliesprookje. De productiemethode is de “meest vieze” ter wereld, zeggen ze, met onomkeerbare ecologische gevolgen. In deze methode moet het gesteente worden verhit om het organische materiaal eruit te krijgen als olieachtige vloeistof. Dat kan zowel onder de grond (in situ) als boven de grond, middels een complex chemisch proces. De schalieolie die dat oplevert, kan worden verwerkt tot conventionele olie.

“De milieuproblemen zijn enorm”, zegt Dejan Skala, hoogleraar aan de technologiefaculteit in Belgrado. “Vooral bij ondergrondse exploitatie, waarbij grondwater zwaar wordt vervuild.” Maar ook de bovengrondse productie is problematisch. Er zijn extreem hoge temperaturen nodig, waarvoor speciale faciliteiten moeten worden gebouwd. Die veranderen het gebied in een maanlandschap. De bodem wordt vaak zo vervuild dat begroeiing niet meer mogelijk is. Er is enorm veel water nodig en er komt veel CO2 vrij. “Dit soort processen moet niet worden uitgevoerd in de buurt van dichtbevolkte gebieden”, zegt Skala.

Bloedige geschiedenis

Maar voor het milieu lopen Serviërs niet zo warm. De bloedige geschiedenis en de economische problemen hebben de bevolking apathisch gemaakt, of in elk geval onwetend. De internationale kritiek op olieschalie is amper in de Servische media geweest.

“Het werd de hoogste tijd dat iemand eens iets deed voor dit deel van Servië”, zegt Vladan Milosavljevic (60), een van de vijfduizend vroegere mijnwerkers in het stadje. “Sinds de mijn dicht is, kennen we alleen maar armoede hier. De olieschalie geeft ons hoop.” Gevraagd naar zijn visie op de milieugevaren zegt hij: “We hebben het NAVO-bombardement overleefd. Dan kunnen we veel andere dingen ook overleven.”