Thaise regering zit in zwaar weer

Wie afgaat op berichten in de onafhankelijke media in Thailand en de onrust in politiek Bangkok, zou denken dat het land elk moment ten prooi kan vallen aan een coup. Al lange tijd doen daarover geruchten de ronde, wat niet vreemd is in een land dat sinds 1932 zeventien staatsgrepen meemaakte, waarvan de laatste succesvolle in 1991.

Na 20 november zwelde de geruchtenstroom echter aan. Op die dag beschuldigde een woordvoerder van de regerende Thai Rak Thai (TRT) Sondhi Limthongkul, een populaire tv-persoonlijkheid, van een lastercampagne tegen de regering. Enkele dagen later citeerde een lokale krant een plaatsvervangende minister die beweerde dat hij de onmiskenbare geur van een mogelijke staatsgreep al drie dagen rook.

Bijna niemand wil zich uitlaten over de vraag hoe groot de kans op een coup daadwerkelijk is. De onrustige sfeer lijkt op de regering, die voor Thailand ongekend veel steun in het parlement heeft, echter een verlammend effect te hebben. De situatie is echt onstabiel, het land ligt min of meer stil, meent Kavi Chongkittavorn, redacteur en columnist van de Engelstalige krant The Nation. Anders dan voorheen, lukt het de regering niet meer om dingen gedaan te krijgen.

Thaise academici zijn het er ook over eens de dat regering gebukt gaat onder slechte tijdingen. Thaksin zit in een zeer kwetsbare positie, sinds de crisis vorig jaar in Tak Bai, zei Thitinan Pongsudhirak, politicoloog aan de Chulalongkorn Universiteit in Bangkok in een interview. In Tak Bai vielen meer dan tachtig doden bij een confrontatie tussen demonstrerende moslims en de politie.

In juni 2002 waren er ook al speculaties over een staatsgreep. Aanleiding was toen onenigheid tussen de regering en het militaire apparaat over het veiligheidsbeleid in relatie tot buurland Birma, een militaire dictatuur. De democratisch gekozen regering-Thaksin won die strijd van het vanouds invloedrijke leger. Gedurende bijna 46 van de afgelopen 73 jaar, dienden legerleiders als premier van Thailand.

Tot maart van dit jaar had Thaksin meer politieke macht dan een van zijn 22 voorgangers ooit had. In februari won Thaksins partij TRT de verkiezingen met 376 van de 500 zetels, 34 meer dan tijdens zijn eerste termijn. De afbrokkeling van de macht begon in april, met een corruptieschandaal rond een minister. Daarna volgde een uitbraak van etnisch geweld in het islamitische zuiden, waar Bangkok geen ander antwoord op had dan repressie. Sinds januari vorig jaar vielen bij onlusten in het zuiden van Thailand 1.100 doden.

Onder de elite in Bangkok veroorzaakte Thaksin woede met pogingen om onafhankelijke instituten die waren ingesteld om de regerende partij te controleren, te verzwakken. De regering riep daarnaast weerstand met privatiseringsplannen voor een goedlopend staatsenergiebedrijf. Maatschappelijke groeperingen wisten die plannen via de rechter tegen te houden.

Thaksins antwoord was juridische terreur aan het adres van zijn tegenstanders. Sondhi Limthongkul, de oprichter van de Manager Media Group, werd zijn favoriete doelwit. Sinds september spande Thaksin vier zaken wegens laster aan tegen Sondhi en zijn naaste collega.

Sondhi weigert zich echter de mond te laten snoeren. De tv-persoonlijkheid begon met live-optredens in een park in Bangkok, nadat de regering zijn tv-programma blokkeerde. Zijn bijeenkomsten trekken elke vrijdag duizenden belangstellenden, waaronder veel gedupeerden van corruptiepraktijken die worden toegeschreven aan de premier en zijn familie.

Thaksin probeert op een bijna wanhopige manier zijn critici de mond te snoeren, concludeert David Streckfuss, een Amerikaanse academicus die onderzoek doet naar de Thaise politieke cultuur. De regering staat onder druk door een groot aantal affaires.

Of dat tot een coup Thaise stijl leidt, is volgens hem moeilijk te zeggen. Het zou me niet verbazen, zegt Streckfuss. Maar ik zou het wel erg jammer vinden. Ondanks alle misstappen die de regering kennelijk heeft begaan, zou een coup pas echt een klap in het gezicht van de democratische ontwikkeling in Thailand zijn. (JS)