Tsunami illustreert problemen kleine eilandstaten

‘Small Islands, Big Stakes’ (‘Kleine eilanden, een grote inzet’) luidt de centrale slogan van de conferentie. Natuurgeweld is niet de enige bedreiging voor de 37 ontwikkelingseilanden waarover 2000 delegatieleden zich de volgende dagen buigen. De geïsoleerde ligging en de kleinschaligheid van eilanden als Tuvalu in de Stille Oceaan, Kaapverdië ten westen van Afrika en het Caribische St.-Lucia bemoeilijken ook hun integratie in de wereldeconomie, de energievoorziening van de eilandindustrie, de uitbouw van een goede gezondheidszorg en de ontwikkeling van de landbouw.

De conferentie moet een strategie opleveren om eindelijk alle afspraken uit te voeren van een VN-conferentie over de duurzame ontwikkeling van kleine eilandstaten die in 1994 op Barbados werd gehouden. Het Actieplan van Barbados riep op tot internationale maatregelen als een versnelde strijd tegen de opwarming van de aarde en specifieke ontwikkelingshulp voor arme eilanden, maar ook tot regionale en lokale initiatieven om de biodiversiteit op en rond de eilanden te beschermen en het toerisme te stimuleren.

Tot hiertoe is het grotendeels bij beloften en goede voornemens gebleven. De ontwikkelingshulp die naar de 37 arme eilandstaten gaat, is de voorbije tien jaar gedaald van 1,75 naar 1,3 miljard euro. Volgens het Intergouvernementeel Panel over de Klimaatverandering komen de maatregelen tegen de opwarming van de aarde waarschijnlijk te laat voor de meest laaggelegen gebieden. De zeespiegel steeg de voorbije 100 jaar tien keer sneller dan tijdens de 3 millennia daarvoor.

Vertegenwoordigers van de kleine eilandstaten zeggen dat het actieplan de mist inging omdat het geen prioriteit was voor de donorlanden. Van de maatregelen die zijn uitgevoerd, hebben wij 70 procent voor onze rekening genomen, zegt Enel Sopoaga, de vertegenwoordiger van Tuvalu op de conferentie. We kunnen toch niet alles doen? Tuvalu telt 10.000 inwoners. Het hoogste punt van de eilandengroep steekt 4,5 meter boven de zeespiegel uit. Negen van de eilanden van Tuvalu werden in februari overspoeld door een extra hoge tij.

Ook Claude Morel, de delegatieleider van de Seychellen, vindt dat de rijke landen hun verantwoordelijkheid moeten opnemen. Wij zijn niet de producenten van de broeikasgassen: wij zijn de slachtoffers. De laatste natuurramp die de archipel ten oosten van Afrika trof, was een grote aardverschuiving in 1862. Maar sinds 1997 geselen ongewoon hevige regens de eilanden. Volgens Morel is na de tsunami ook de wind er sterker geworden.

Nauru, de Malediven en Tuvalu dreigen helemaal onder de golven te verdwijnen door de stijging van de zeespiegel. Andere eilanden houden hun hart vast voor de stijging van het aantal stormen die klimaatexperts verwachten. De Cariben werden het voorbije jaar getroffen door 14 tropische stormen, die samen voor 20 miljard dollar schade aanrichtten.

De secretaris-generaal van de conferentie, Anwarul K. Chowdhury, stelt dat het nu of nooit is voor de kleine eilandstaten. Volgens hem biedt de conferentie een unieke kans om de ontwikkelingshulp aan de eilanden op te krikken. Als het nu niet lukt, moeten we misschien decennia wachten tot er zich nog eens zo’n gelegenheid voordoet. Samen met andere experts hoopt Chowdhury dat de tsunami als een katalysator werkt voor de internationale belangstelling voor de problemen van de kleine eilandstaten. Muhamed Latheef, de vertegenwoordiger van de Malediven, ziet een goede kans dat er een internationaal partnerschap tot stand komt tegen natuurrampen en rond de andere problemen waarmee de arme eilanden kampen.

Handel is één van die andere thema’s die tijdens de conferentie op Mauritius aan bod komen. De liberalisering van de wereldhandel en het wegvallen van handelspreferenties die ermee samengaat, spelen in het nadeel van veel eilanden. Die raken de voordelige handelsvoorwaarden kwijt die ze voor producten als suiker, bananen, koffie en kokosnoten genoten in de EU en Noord-Amerika. Het Caribische eiland St.-Lucia verdiende in 1996 bijvoorbeeld nog 46,5 miljoen dollar met de export van bananen; in 2002 was dat al verminderd tot 21,7 miljoen dollar.

Ook aids is een probleem voor sommige eilandstaten. Op de Cariben is 2,3 procent van de volwassen bevolking besmet met HIV; alleen in Afrika is de epidemie nog meer verbreid.

De kleine eilandstaten vragen ook goedkopere toegang tot het internet en steun bij het opzetten van de nodige infrastructuur om kleine eilanden via de informatiesnelweg met elkaar en met de rest van de wereld te verbinden.

Hulp is er ook nodig om de ontwikkeling van het toerisme in goede banen te leiden. Voor veel eilanden is het toerisme een belangrijke inkomstenbron, maar de toestroom aan bezoekers bedreigt de natuur en de lokale economie. De toeristische sector reageert ook hevig op schokken als aanslagen of natuurrapen, waardoor de inkomsten opeens kunnen opdrogen. (PD)