Van een lekkende hut naar een gammele tent

Temidden van de weelderige struiken staat een verlaten strohut, daarnaast een geïmproviseerde tent. Het is het nieuwe thuis van Josept Mathe, die tevoorschijn komt als zijn naam geroepen wordt. De 51-jarige Mathe, die lijdt aan tuberculose, ziet er moe uit en leunt op zijn wandelstok. Sinds zijn vrouw tien jaar geleden overleed, woont hij hier alleen in het dorp Manyovu in de regio Lubombo in Oost-Swaziland.
De tent is noodoplossing voor zijn huisvestingsprobleem. Het doek beschermt hem tegen de regen die door het dak van zijn strohut lekte. “Maar als het flink waait, moet ik de tent vasthouden, anders waait hij weg”, zegt Mathe. Hij is een van de duizenden Swazi’s die leven in gammele hutten en tenten. Aids en andere ziekten zorgden ervoor dat in veel gezinnen alle volwassenen overleden zijn. De kinderen moeten zichzelf zien te redden.
De overheid overweegt om hostels te bouwen voor (wees)kinderen en ouderen. Maar vanuit invloedrijke kringen bestaat daar bezwaar tegen. In Swaziland heeft iedereen wel familieleden die in noodgevallen voor hulp kunnen zorgen, stelt de traditionele premier Jim Gama.
De voormalige minister van Economische Planning en Ontwikkeling, Muntu Dlamini, ziet dat anders. Volgens Dlamini moet het land inzien dat de uitgebreide familiestructuren die vroeger bestonden, niet meer werken omdat de aids-epidemie teveel slachtoffers maakt. “De overheid moet mensen die zich geen dak boven hun hoofd kunnen veroorloven, helpen.”
Noodoplossing
In het door droogte geteisterde Lumbombo verschijnen de laatste tijd steeds meer tenten. Ze worden beschikbaar gesteld door de Nationale Noodhulpraad voor Hiv/Aids (Nercha). De Internationale Rotaryclub zorgde volgens directeur Derrick von Wessel van Nercha voor het materiaal. De niet-gouvernementele organisatie (ngo) Shelter Box zorgde ervoor dat van het materiaal tenten werden gemaakt. “Deze tenten zijn een noodoplossing. Normaal gesproken worden ze gebruikt in rampgebieden”, zegt Von Wissel. “Hier gebruiken we ze voor kwetsbare mensen die slecht gehuisvest zijn.”
Swaziland heeft het hoogste aidscijfer in de wereld. Van alle inwoners tussen 15 en 49 jaar oud, is 26 procent geïnfecteerd met het hiv-virus dat aids veroorzaakt. “Als hun ouders overlijden, worden jonge kinderen vaak opgevangen door grootouders die niet meer in staat zijn nieuwe huizen te bouwen of hun huis op te knappen. Mensen zijn vaak te oud of te ziek om dat zelf nog te kunnen”, zegt zuster Diane DalleMolle van Cabrini Ministries, een organisatie van missiezusters.
Op een steenworp afstand van Mathe, woont Lomgcibelo Vilakati, een andere tuberculosepatiënt. Vilakati’s tent waaide uit elkaar door de harde wind. Daarom woont ze nu weer in de lekkende hut, samen met haar man en zes kinderen. Het gezin heeft alleen nog twee gammele hutjes. De ene dient als slaapkamer, de andere als keuken. “Dat we de tent nu kwijt zijn, was een zware klap voor mij”, zegt zeg. “De hut die ik nu deel is slecht geventileerd en er bestaat een groot risico dat ik de anderen besmet met tbc.”
In de regio werden zo’n 160 tenten uitgedeeld, maar de harde wind zorgt er geregeld voor dat mensen hun tent weer kwijtraken, zegt zuster DalleMolle. De tenten zijn eigenlijk ook niet bedoeld om langer dan zes maanden onderdak te bieden, zegt zuster Barbara Staley, directeur van het Cabrini-hostel dat werd gebouwd door Cabrini Ministries. In het hostel kunnen 140 kinderen worden opgevangen.
Volgens voormalig minister Dlamini ligt er een actieplan op tafel om de huisvesting van kwetsbare groepen te verbeteren. Dat plan werd in april opgesteld in samenspraak met koning Mswati III. Het is echter nog afwachten hoe de nieuwe regering, die in oktober aantreedt, het huisvestingsprobleem aanpakt.