Wie beïnvloedt het EU-beleid?

Behalve de afstandelijkheid, is een van de redenen waarom Europa minder goed scoort bij het doorsnee publiek, het gebrek aan vertrouwen. Om daar iets aan te doen, lanceerde de EU vier jaar geleden haar Transparantie Initiatief. Een onderdeel daarvan is het register voor lobbygroepen, dat vorig jaar van start ging. Bedoeling is dat de duizenden lobbyisten die de EU Commissarissen in Brussel benaderen, zich op dit register zouden inschrijven en daarbij vermelden hoeveel geld ze besteden aan hun lobbypraktijken.
 
Een jaar na de lancering van dit register onderzocht de ngo ALTER-EU - Alliance for Lobbying Transparency and Ethics Regulation – of dit register werkt, of de lobbygroepen zich effectief inschrijven en of het de transparantie in de hand werkt, zoals bedoeld. Het onderzoek formuleert aanbevelingen voor de EU-Commissie nu die na een jaar proefdraaien het register wil aanpassen. 

Een wolk van beïnvloeding

In totaal schat men dat er zo’n 15.000 lobbyisten actief zijn in Brussel. Bedoeling van al deze mensen is de belangen en interesses van hun bedrijf of organisatie kenbaar te maken bij de EU-ambtenaren en zo direct of indirect het EU-beleid of de EU- wetgeving te beïnvloeden. Het cijfer van 15.000 verwijst naar individuen; het aantal organisaties, bedrijven of denktanks waar die in werkzaam zijn schat men op minstens 2600. Dat cijfer is wellicht voorbijgestreefd, maar het is het enige cijfer waarover men beschikt, afkomstig uit een rapport van het Europees parlement in 2000. Van die 2600 beperkt het onderzoek van ALTER-EU zich tot die lobbygroepen die effectief in Brussel gevestigd zijn en dat zijn er 593.

Grote terughoudendheid

Uit de studie blijkt dat het register niet echt een succesverhaal is. Minder dan 23 procent heeft zich geregistreerd. Vooral de kleinere belangengroepen hebben gereageerd op de oproep, terwijl de zwaargewichten zich niet aangesproken voelen. SEAP en EPACA zijn twee grote lobbygroepen die de belangen verdedigen van de commerciële lobbyisten en steevast de noodzaak voor regulering ontkennen. De Commissie vraagt ook aan denktanks zoals Friends of Europe, The Center for European Policy Studies of Bruegel om zich te registreren, maar geen enkele in Brussel gebaseerde denktank - in totaal 63- heeft zich geregistreerd. Zij vinden dat ze aan informatieverstrekking doen en dus niet thuis horen in de categorie van lobbywerk. Dat heeft dan weer te maken met de definitie van lobbyen. ALTER-EU geeft Commissaris Kallas, verantwoordelijk voor Administratieve Zaken, Audit en Anti-Fraude,  gelijk om hen erbij te rekenen, omdat ze wel degelijk beïnvloedend werken. Vaak ook hebben NGOs zich geregistreerd terwijl zij misschien wel werkingsmiddelen ontvangen van de EU maar geen lobbywerk doen op EU-niveau.
Een tweede probleem is dat de gegevens die ingevuld worden, onbetrouwbaar en onvergelijkbaar zijn. Zo gaf CEFIC, de Europese federatie van chemische bedrijven op dat het 0,1 procent (minder dan 50.000 euro op een totale omzet van 37,9 miljoen euro) besteedt aan lobbying wat volgens ALTER-EU weinig geloofwaardig is. Hetzelfde kan gezegd worden voor Business Europe dat weinig transparante en geloofwaardige gegevens inbrengt.

Morgen beter

Als Europa transparantie werkelijk hoog in haar vaandel draagt, moet deze registratie beter, vindt ALTER-EU. Tot op vandaag is inschrijven ook niet verplicht omdat de EU ervan uitging dat dit beter zou werken. Bij de lancering van het register in juni 2008, stelde EU-Commissaris Kallas dat als vrijwillige inschrijving niet werkt, zou overgegaan worden tot verplicht verschaffen van de informatie. ALTER-EU vraagt daarom een verplicht registratiesysteem en bestraffing voor wie dit niet nakomt. Er moet een duidelijkere definitie komen van wat lobbywerk precies is, en de criteria voor het inbrengen van de gegevens moeten duidelijker geformuleerd. Volgens ALTER-EU zou het al heel wat helpen indien de EU-Commissarissen enkel nog bereikbaar zouden zijn voor geregistreerde lobbygroepen. 
Het onderzoek kan je hier vinden.