Zuma onderneemt actie

Zuma ontsloeg minister van Openbare Werken Gwen Mahlangu-Nkabinde en minister Sicelo Shiceka, minister van Coöperatief Bestuur en Traditionele Zaken. Nkabinde zou verdacht worden van illegale vastgoedtransacties. Dat geldt ook voor Generaal Bheki Cele, die ervoor geschorst wordt. Shiceka daarentegen werd door de Openbare Beschermer Thuli Madonsela bekritiseerd om het misbruik van belastingsgeld voor luxereisjes. Een Openbare Beschermer (Public Protector) is gemandateerd om de naleving van de democratische beginselen te controleren. Nkabinda en Cele ontkennen hun beschuldigingen, Shiceka gaf geen commentaar.

Geen verrassing

De verschuivingen komen niet geheel onverwacht. Zuma stond al langer onder druk om actie te ondernemen tegen corruptie en wanbeheer. ‘Hij heeft alleen nog wat tijd nodig om te beslissen’, luidde de mededeling vorige week nog. ‘Na veel getreuzel heeft de President eindelijk de aanbevelingen opgevolgd van de Openbare Beschermer Thuli Madonsela’, zo kopte de Zuid-Afrikaanse krant Sowetan gisteren. Zuma’s administratie is al langer belast met endemische corruptie onder haar trouwste bondgenoten.

De partij van Zuma, het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), staat vanzelfsprekend achter zijn beslissing. Zij vinden het een veelzeggende actie en zijn ervan overtuigd dat het zal leiden tot een sterker bestuur.

Felicitaties

De Zuid-Afrikaanse krant The Citizen schrijft dat de meeste reacties op Zuma’s operatie positief zijn. ‘Beter laat dan nooit’, zegt Helen Zille, leider van de Democratische Partij (DA). ‘Zuma’s regering had de laatste tijd nogal te kampen met controverses, maar we juichen Zuma’s engagement toe. Verantwoording is van cruciaal belang om een democratie te doen werken. Als ministers misbruik maken van hun macht, dan moeten ze ontslagen worden’, verklaart Zille.

Ook de Arbeidsfederatie Cosatu verklaart dat er van nu af aan een beleid van zerotolerantie moet zijn tegen de plundering van publiek goed, ongeacht de positie van de schenders. Ook de Afrikaanse Christen-Democraten (ACDP) en de Raad ter Bevordering van de Zuid-Afrikaanse grondwet (Casac) deelden die mening.

De Kamer van Koophandel en Industrie (Sacci) liet weten dat corruptie in de economie neerkomt op het misbruiken van de belastingbetaler. Het AfriForum schreef dat Zuma’s beslissing een sterk signaal is, zodat mensen met macht hun verantwoordelijkheid opnemen. Ook de woordvoerder van Samwu, de Unie voor Gemeentelijke Werkers, reageerde: ‘We hadden niets anders verwacht van Zuma, hij toont zich moedig en neemt zijn ware leiderschap op’. Heel wat politieke partijen deelden deze meningen.

Imagozaak of goed bestuur?

Toch rijst er wantrouwen. Velen menen dat Zuma enkel snoeide in het bestuur om zijn imago op te poetsen. Zo schrijft de Sowetan: ‘Als voorstanders van goed bestuur, hebben we wel een goede reden om dit te vieren, maar nu al triomferen kan voorbarig zijn.’ Ze zijn bezorgd omdat Zuma de deadline miste die Madonsela had ingezet om sancties te treffen tegen minister Nkabinde. Door dit te laten aanmodderen vinden ze dat Zuma het gezag van de Openbare Beschermer ondermijnt.

Daarnaast wijst de krant erop dat slechte presteerders vaak hoge postjes verkrijgen, zoals het ambassadeurschap. Daarom zal het hen niet verbazen mochten de ontslagen ministers een prominentere job krijgen waar belastingsgeld aan kleeft. De Sowetan wil dan ook dat Zuma consequenter handelt. ‘Meneer de President, promoveer geen knoeiers’, zo luidt het.

Ook herinneren critici ons eraan dat de partij van Zuma zich op een historisch dieptepunt bevond. Zo zou de actie van Zuma een poging zijn om de partij uit het slop te halen. Steven Friedman, hoofd van het Studiecentrum voor Democratie in Johannesburg meent net het tegengestelde. Volgens hem heeft het niets met de partijverkiezingen van eind 2012 te maken.

Analisten noemen het een goede zet van Zuma om zijn slechte imago kwijt te raken na heel wat slechte krantenberichten. Zuma werd in het verleden zelf wel vaker beticht van corruptie in verband met wapendeals, maar kort voordat hij president werd, vielen alle aanklachten tegen hem weg.