Een rondje langs de Europese verkiezingsslagvelden

Frankrijk

Het extreem-rechts Front National van Marine Le Pen zorgt in Frankrijk voor een schokgolf: met meer dan een kwart van de stemmen wordt het de grootste partij. De PS van president Hollande blijft met 14,5 procent ver achter.

Manuel Valls, de socialistische eerste minister, vergeleek de uitslag met een aardbeving en Jean-Pierre Bel, voorzitter van de Franse senaat, sprak van een “echt trauma”.

Marine Le Pen, gezeten voor overwinningsaffiches die duidelijk maken dat het FN al anticipeerde op een grote overwinning in haar overwinningsverklaring: ‘Aan allen die niet meer geloofden in Frankrijk, die geloofden dat de Fransen hun vrijheid en soevereiniteit niet meer waard waren, heeft het Franse volk uitgeroepen dat het zijn lotsbestemming terug in eigen handen wil nemen.’

Groot-Brittannië

Het eurosceptische UKIP van voorzitter Nigel Farage is met 27,5 procent de grote overwinnaar van de Britse verkiezingen geworden. Nooit eerder slaagde een derde partij (naast Labour of de Conservatives) erin een Britse nationale verkiezing te winnen, en de politieke aardverschuiving is dan ook historisch te noemen.

Nigel Farage: ‘Het volksleger van UKIP heeft vandaag gesproken en dat leverde het meest buitgewone resultaat in honderd jaar Britse politiek op en ik ben trots dat ik hen daar naartoe heb geleid.’

Arbeiderspartij Labour wordt dankzij het uitstekend resultaat in Londen tweede, terwijl de Conservatieven hun dominante positie aan UKIP verliest. Voor de Liberaal-Democraten werden de verkiezingen een heuse slachtpartij.

De partij slaagt er maar in één van de elf zetels te redden die ze tijdens de verkiezingen van 2009 won, en partijleden hebben al opgeroepen tot het ontslag van voorzitter Nick Clegg. Liberaal-democraat Danny Alexander: ‘Mensen hebben de Europese verkiezingen gebruikt om de huidige regering te straffen.’

Duitsland

Centrumrechts houdt stand in Duitsland maar voelt de hete adem van links. De coalitie onder leiding van kanselier Angela Merkel incasseert een licht verlies van anderhalf procent, maar blijft met 35,5 procent van de stemmen de grootste van het land. De sociaaldemocraten behalen een kleine 28 procent van de stemmen, 6,4 procent meer dan in de vorige verkiezing.

Minister Sigmar Gabriel van de progressieve SPD: ‘De verkiezingsresultaten hebben een naam, en die heet Martin Schulz.’ Schulz, van de SPD, is kandidaat-commissievoorzitter, en deed het bijzonder goed.

Het radicaal-linkse Die Linke handhaaft ondertussen haar score van 7,7 procent, terwijl het eurosceptische AfD afklokt op zeven procent. Het liberale FDP krijgt een fikse afstraffing en de Groenen verliezen lichtjes, maar worden desondanks derde.

Griekenland

Vele opiniemakers beschouwden de Europese verkiezingen als een test voor de regeringscoalitie van premier Samaras, en al is het radicaallinkse Syriza grote winnaar van de verkiezingen geworden, haar overwinning is niet groot genoeg om de huidige regering te bedreigen.

Syriza klokt af op 26,6 procent, terwijl de centrumrechtse ND van premier Samaras en centrumlinks coalitiepartner Pasok respectievelijk 22,7 en 8 procent van de stemmen behalen. Gouden Dageraad, de extreemrechtse nationalistische oppositiepartij, wordt derde met een kleine tien procent van de stemmen.

‘De opkomst van Gouden Dageraad is het meest alarmerende resultaat van de verkiezingen’, aldus Christos Dimas van de ND. ‘Het is een bewuste stem voor extremisten. Kiezers kunnen niet zeggen dat ze niet wisten waar Gouden Dageraad voor staat.’

Spanje

‘Grote afstraffing voor PP en PSOE’, kopt de Spaanse krant El Pais. Samen verloren de Partido Popular van premier Rajoy en de socialisten van PSOE meer dan 5 miljoen kiezers en 30 procentpunten in vergelijking met de Europese verkiezingen van 2009. Voor het eerst halen de twee reuzen van de Spaanse politiek samen geen meerderheid.

Nummer drie, met net geen tien procent van de stemmen, is Izquierda Unida, een coalitie van kleinere linkse partijen. Verrassing is de goede score van de nummer vier Podemos (“We kunnen het”), dat onder leiding van de jonge profesor Pablo Iglesias vijf zetels wist binnen te halen. Podemos werd pas drie maanden geleden opgericht en haalde met een klein budget en een campagne gebaseerd op sociale media vijf zetels binnen. Hoewel Podemos naar eigen zeggen niet de politieke vertaling is van de indignados-beweging lijkt de partij toch veel stemmen uit die hoek politiek te kunnen verzilveren.

Polen

Het centrumrechtse PO haalt 32,8 procent van de stemmen, en behaalt daarmee een nipte overwinning over het eurosceptische PiS, dat afklokt op 31,8 procent. Het PO ging in 2009 nog met 44 procent met de helft van de zitjes lopen, maar moest als regeringspartij haar beleid verdedigen.

Het centrumlinkse SLD eindigt derde met een kleine tien procent van de stemmen en het christendemocratische PSL wordt vierde. Opvallend was de lage Poolse opkomst: het gemiddelde in de EU ligt op zo’n 43 procent, en in Polen kwam slechts 22,7 procent van de kiezers opdagen.

Italië

Italiaans centrumlinks premier Matteo Renzi wint volgens de eerste uitslagen van uitdager Beppe Grillo. Die haalt met zijn Vijfsterrenbeweging 26,5 procent van de stemmen, terwijl de premier op 33 procent afklokt. Grillo profileerde zich als grote uitdager van het establishment en voerde een bitse strijd met de premier. De uitslag is een grote teleurstelling voor de voormalige komiek.

Forza Italia van Silvio Berlusconi zou ondertussen achttien procent halen van de stemmen. Het presteert daarmee ondermaats, en eindigt onder de beoogde twintig procent.