Aids-vaccin blijft voorlopig ongrijpbaar

Eind 2004 waren 39.4 miljoen mensen besmet met HIV, het virus dat aids veroorzaakt. Er bestaan nog altijd geen geneesmiddelen die het virus in het menselijk lichaam kunnen vernietigen. Directeur Marie-Paule Kieny van het WGO-initiatief voor Vaccinatieonderzoek zegt dat de zoektocht naar een aids-vaccin nog steeds op proefondervindelijk niveau plaatsvindt. Verschillende vaccinconcepten worden getest op hun uitwerking. Het onderzoek gaat voort. Volgens Kieny is het zeer onwaarschijnlijk dat er binnen vijf jaar een vaccin wordt gevonden. Ze vindt het wel aannemelijk dat er over een jaar of tien een vaccin zal zijn.

In 2003 en 2004 zijn in de VS en Thailand klinische onderzoeken verricht naar de werking van een aids-vaccin. De resultaten waren teleurstellend. Inmiddels is in Thailand een nieuw groot onderzoek gestart. Er worden 16.000 vrijwilligers ingeënt. De uitkomst van het onderzoek wordt verwacht in 2007 of 2008.

Vaccins tegen HIV worden al sinds 1987 uitgetest op mensen. Sindsdien hebben er meer dan 70 experimenten plaatsgevonden, in verschillende landen. Het recentste onderzoek vindt plaats in New Delhi. Daar wordt een vaccin getest op een groep van 30 mensen tussen de 18 en 45 jaar. Het vaccin is gebaseerd op het subtype van HIV dat veel voorkomt in India.

De verschillende types van het virus zijn een belangrijke reden waarom er op verschillende plaatsen in de wereld onderzoek moet worden gedaan naar een vaccin. Op een conferentie in het Zwitserse Montreux onderstreepten experts vorige week dat er meer onderzoek moet plaatsvinden over de hele wereld. Zo kunnen de verschillende types HIV-virussen in het vizier worden genomen.

Volgens Kieny zal een toekomstig vaccin hoogstwaarschijnlijk buiten de beperkingen vallen die opgelegd worden door de afspraken over intellectueel eigendom van de Wereldhandelsorganisatie (WHO). HIV is een noodgeval, benadrukt zij. Ze geeft toe dat de meeste vaccins die nu worden getest, wel onder het patentrecht vallen. Maar Kieny denkt dat de internationale gemeenschap er wel voor zal zorgen dat een goed vaccin beschikbaar wordt voor alle besmette mensen.

Kieny verwijst naar de gebeurtenissen rond de aids-remmers, geneesmiddelen die de verspreiding van HIV in het lichaam vertragen. Na een internationale campagne - geleid door toonaangevende mensenrechtenorganisaties en Zuid-Afrika, India en Brazilië - besliste de WHO in 2001 dat arme landen toegang moeten hebben tot goedkope medicijnen om epidemieën als aids, malaria en TBC tegen te gaan. Daartoe zijn uitzonderingen mogelijk op de regels rond intellectueel eigendom. Kieny wijst er tevens op dat het wereldwijde onderzoek naar een HIV-vaccin sterk gesubsidieerd wordt met publieke middelen. (RS/PD)