Anti-racismetop VN leidt opnieuw tot ophef

Vorige week kondigde het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken aan dat Nederland zich terugtrekt uit de VN-top, als de ontwerptekst niet veranderd wordt. De termen genocide en apartheid zijn afkomstig uit de bijdrage van de Aziatische landen aan de nog te bespreken ontwerpverklaring. Nederland eist ook dat de tekst tegen racisme en discriminatie zich niet alleen richt op discriminatie van moslims, maar op elke vorm van discriminatie op grond van ras, geslacht, geloof en seksuele geaardheid.
De Durban Review Conference in Genève is een vervolg op de enigszins berucht geworden World Conference against Racisme (WCAR) die in 2001 in Durban (Zuid-Afrika) werd gehouden. Zelfs een baanbrekende verklaring waarin rijke landen hun verontschuldigingen aanboden voor de slavernij en het kolonialisme, bleek niet genoeg te zijn om die top te redden van het stempel ‘mislukking’. De gebeurtenissen bij een forum van niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) dat gelijktijdig werd gehouden, waren te tumultueus.
Een aantal ngo’s, kennelijk gesteund door Iran en andere islamitische landen, wisten een ngo-slotverklaring door te drukken waarin Israël veroordeeld werd in bewoordingen die nu ook door de Aziatische landen worden gebruikt: apartheid, etnische zuivering, genocide. Op het forum circuleerden antisemitische cartoons en boeken, vergezeld van verklaringen die even antisemitisch waren. Israël en de Verenigde Staten trokken zich uit protest terug uit de WCAR.

Demoniseren

Begin 2007, nadat de Algemene Vergadering van de VN had besloten tot een vervolgconferentie, kondigde Israël echter aan dat het in april 2009 zou deelnemen aan ‘Durban II’, zolang er geen anti-Israëlische sfeer op de conferentie zou zijn. Op 19 november, kort nadat de Aziatische landen hun verklaringen vrijgaven, besloot Israël zich terug te trekken uit Durban II.
“Dit was voorspelbaar en te voorkomen geweest”, zegt Hillel Neuer, directeur van VN-Watch, een organisatie in Genève die gelieerd is aan het American Jewish Committee. “Geen land ter wereld zal zich vrijwillig blootstellen aan een ‘volksgericht’ dat het demoniseren en ontkennen van het bestaansrecht van dat land tot doel heeft.”
Navanethem Pillay, Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN en secretaris-generaal van Durban II, stelt echter dat de Israëlische ambassadeur heeft meegedeeld dat Israël wel een afvaardiging stuurt als de tekst wordt aangepast. Zij benadrukt dat het voor de uiteindelijke ontwerptekst van belang is dat partijen aanwezig zijn bij de top. “Hoe kun je het slotdocument beïnvloeden, als je er niet bij bent?”
In april publiceerden 94 ngo’s - inclusief Human Rights First en de American United Association - een verklaring over de basisprincipes van Durban II, waarin ze beloofden “haat en opruiing in alle vormen, inclusief antisemitisme” te zullen verwerpen en te willen “leren van de tekortkomingen van de WCAR in 2001.”
De internationale mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch roept deelnemers aan de Durban Review Conference op om een herhaling van 2001 te voorkomen, met name omdat de houding destijds ertoe leidde dat alle vijandigheid zich op Israël richtte. “HRW wil Israël niet uitsluiten van kritiek op het mensenrechtenbeleid, maar verwerpt hyperbolische beschuldigingen die niet door feiten ondersteund worden of het beschuldigen aan het adres van één regering als er ook vergelijkbare overtreders zijn”, aldus HRW.
De organisatie wijst onder meer op mensenrechtenschendingen en discriminatoir beleid in landen als Libië en Iran, die werden gekozen tot voorzitter en vice-voorzitter van het voorbereidingcomité van de conferentie.

Islam

Ibrahim Wani van de Research and Right to Development Division van het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten (OHCR), benadrukt dat een onderscheid gemaakt moet worden tussen het ngo-forum en het intergouvernementele proces. “Dat er tijdens dat forum sprake was van zeer ongevoelige uitingen en verklaringen, staat niet ter discussie. Maar uit niets is gebleken dat tijdens de gouvernementele bijeenkomst zelf sprake was van antisemitisme”, zegt hij.
Islamitische landen willen dat in de slotverklaring van Durban II een tekst wordt opgenomen over godslastering, in het bijzonder belediging van de islam. Westerse landen zijn daar tegen, omdat ze vrezen dat sommige landen daarmee hun mensenrechtenschendingen - in het bijzonder op het gebied van vrijheid van meningsuiting - willen betitelen als “belediging van de islam”.