Bezorgdheid over bestand tussen Salvadoraanse bendes

De leiders van de twee grote jongerenbendes in het land, de Mara Salvatrucha en Barrio 18, lieten op 9 maart vanuit de gevangenis weten dat ze een bestand waren overeengekomen. Dat was gebeurd na bemiddeling van de katholieke kerk en een vertegenwoordiger van de civiele samenleving.

Sindsdien is het aantal moorden in het land aanzienlijk gedaald: van veertien naar vijf tot zes per dag. Op 14 april werd zelfs niet één moord gemeld, zei president Mauricio Funes.

Onvoorspelbaar

Het bestand biedt hoop maar blijft broos, zegt de linkse commentator Dagoberto Gutiérrez, ten tijde van de burgeroorlog een guerrillacommandant. Een daling van moordcijfers die afhangt van de goede wil van de bendeleiders “is vol risico’s en onzekerheden”, zegt hij.

De grootste onzekerheid is hoe lang de bendeleden de orders van hun leider zullen blijven opvolgen.

Ook Jeannette Aguilar baart het zorgen dat het dalende moordcijfer niet het resultaat is van overheidsbeleid. Aguilar is directeur van het Instituut voor Publieke Opinie van de Centraal-Amerikaanse Universiteit.

“Een situatie zoals die in El Salvador kan alleen duurzaam worden opgelost als men vertrekt van overheidsbeleid met acties op korte, middellange en lange termijn”, zegt ze. En in zo’n beleid moeten ook voorstellen van de rest van civiele samenleving zitten. “Ik maak me zorgen over deze situatie, omdat de onvoorspelbaarheid groot is.”

29.000 leden

El Salvador telde eind 2011 70 moorden per 100.000 inwoners, een van de hoogste cijfers ter wereld, en ver boven het Latijns-Amerikaanse gemiddelde van 30 moorden per 100.000 inwoners. Een belangrijk deel van dat geweld komt van de 29.000 leden van de Mara Salvatrucha en Barrio 18.

Dionisio Umanzor, leider van de Mara Salvatrucha, vroeg op 26 maart vergiffenis aan de Salvadoraanse samenleving tijdens een mis in de gevangenis van Ciudad Barrios. Hij deed dat in naam van de leden van zijn bende en vroeg “ons een kans te geven te veranderen.”

Minder strenge gevangenis

Volgens de krant El Faro heeft de regering toegezegd de bendeleiders naar minder strenge gevangenissen over te brengen in ruil voor het bestand. De regering ontkent dat ze iets te maken heeft met het akkoord maar geeft toe dat de bendeleiders naar andere gevangenissen zijn overgebracht op verzoek van bisschop Fabio Colindres, de bemiddelaar van de katholieke kerk.

De bendes zijn alleen overeengekomen het moorden te staken. Met andere misdaden gaan ze door, onder meer met afpersing. Een aanzienlijk deel van de 6 miljoen Salvadoranen is het slachtoffer van zulke afpersing.

Voorbeeld van bendes in VS

Het fenomeen van de jongerenbendes ontstond in de jaren tachtig, als gevolg van extreme armoede en marginalisering, en onder impuls van honderden Centraal-Amerikaanse jongeren die uit de Verenigde Staten waren gezet en daar dit soort gewelddadige bendes aan het werk hadden gezien.

Funes riep alle sectoren van de samenleving op tot een nationaal akkoord waardoor de bendeleden opnieuw hun plaats zouden kunnen innemen in de samenleving. Daarbij wordt vooral naar het bedrijfsleven gekeken. Bendeleden die de tatoeage van hun bende dragen, worden nu vaak gediscrimineerd.