Breken met de macht van de financiële lobby’s is een democratische noodzaak

Deze uitspraak maakt duidelijk hoe enorm de invloed van de financiële lobby op de Europese politiek in Brussel is. Voor de crisis hielp de financiële lobby vlijtig aan het ontwrichten van de Europese wetgeving mee en nu doet ze er alles aan om een strengere regulering te verhinderen en een delen in de kosten van de crisis te ontlopen. De Europese Commissie van haar kant wil kort bij de financiële branche staan en laat zich als het om financiële aangelegenheden gaat, ook na de crisis, door deze branche raad geven.  Door deze handelswijze zet ze de VS, waar het nu bepaald niet aan lobbies ontbreekt in de schaduw waar alvast de beurscontrole steeds tegen de grote banken en haar zaken optreedt. De crisis heeft zelfs aan deze laatste duidelijk gemaakt hoe noodzakelijk substantiële hervormingen van het financiële systeem zijn.

Dat een dergelijke crisis de wereld spoedig weer treft en over de hele wereld de belastingbetalers voor de verliezen in deze branche doet opdraaien, moet worden verhinderd maar ook moet de relatie samenleving — financiële wereld opnieuw worden bepaald. De financiële wereld moet opnieuw een voor de gemeenschap productieve rol spelen. De wereld heeft met enorme sociale en ecologische problemen af te rekenen die zonder een passend gericht financieel systeem schijnbaar nauwelijks kunnen worden opgelost. Maar juist die wezenlijke hervormingen zou de financiële lobby onder alle omstandigheden willen verhinderen en ze haalt nu zwaar geschut boven om de regularisatie en de hervormingen zoveel mogelijk te doen verwateren. Ze waarschuwt voor de schadelijke gevolgen van strikt uitgevoerde hervormingen voor het herstel van de economie en van de arbeidsmarkt en dreigt met stijgende kapitaalkosten en ook met minder kredietverlening. Over de schadelijke uitwerking van de financiële branche op economie en samenleving is buiten een paar schuchtere schuldbekentenissen alleszins geen sprake.

Er kan in principe wel niets tegen een redelijke belangenvertegenwoordiging van de kant van de financiële sector worden ingebracht, nochtans heeft de sterk dominerende financiële lobby niets meer met pluralistische belangenvertegenwoordiging te maken maar ondermijnt ze wezenlijke democratische principes. Hierdoor worden de noodzakelijke hervormingen van de financiële markten uiterst onwaarschijnlijk.

Belangenvermenging of in dienst van het algemeen belang?

Als men de financiële markten duurzaam wil reguleren en ze ten dienste van het algemeen belang wil stellen, moet men ook met de macht van de financiële lobby breken om democratische en blijvende hervormingen mogelijk te maken.

Maar ook via een andere weg kan er corruptie in de Europese politiek ontstaan. Op politiek vlak draagt de neoliberale ideologie er ook vandaag nog toe bij een steuntje voor de financiële wereld te zijn. En af en toe kunnen ook persoonlijke belangen van politici een rol spelen. Het gaat dan om politici die na hun politieke activiteiten een raadgevende functie in het economisch leven willen krijgen. Om een voorbeeld aan te halen: de voormalige commissaris voor de interne markt, Charlie McCreevy, kwam na zijn vertrek uit de Commissie direct in het bestuur van een investeringsfonds. Als Europees Commissaris voor de interne markt (2004-2010) was hij o.a. voor de regulering van de financiële markten verantwoordelijk. Zulke fondsen profiteerden vooral van de voordelen van de slappe regulering van McCreevy. Pas na de crisis komt er de eerste keer een richtlijn die zogenaamde alternatieve investeringsfondsen regulariseert. Pas na sterke druk van buitenaf en na interventie van de kant van een Europees Ethisch Comité nam hij ontslag uit zijn functie bij het investeringsfonds.

Tot op vandaag zijn er geen voldoende strenge regels voor de overstap van EU-commissarissen naar de economie. Ook andere gevallen van politici die de overstap naar de economie maken, doen het vermoeden van belangenvermenging ontstaan. Als men de financiële markten duurzaam wil reguleren en ze ten dienste van het algemeen belang wil stellen, moet men ook met de macht van de financiële lobby breken om democratische en blijvende hervormingen mogelijk te maken.

Eric Goeman is woordvoerder van Attac Vlaanderen.