Drugsoorlog in Colombia levert geen resultaat op

De Verenigde Staten hebben de afgelopen 25 jaar meer dan 40 miljard dollar besteed aan het bestrijden van drugshandel en -productie in Colombia. De Amerikanen willen de producenten lamleggen, zodat het aanbod afneemt, de prijzen stijgen en de consumptie in de Verenigde Staten ­ de grootste afzetmarkt voor drugs in de wereld - daalt.

De regering heeft miljarden dollars belastinggeld uitgegeven aan Plan Colombia, de antidrugsstrategie, maar cocaïne is in de VS goedkoper, zuiverder en gemakkelijker verkrijgbaar dan ooit te voren, zegt Ethan Nadelmann van de Drug Policy Alliance in New York. Het is duidelijk dat de strategie niet werkt.

Volgens Amerikaanse Nationale Instituut voor Drugsmisbruik is het gebruik van cocaïne onder scholieren tussen 2001 en 2004 toegenomen. Tijdens een recent seminar in Bogota, constateerde Coletta Youngers van het Washington Office on Latin America (WOLA) dat drugsgebruik in de VS in ieder geval niet is afgenomen.

De Amerikaanse hulp aan Colombia bij de bestrijding van drugs is sinds 1989 steeds meer militair van aard geworden. In 1989 lanceerde de regering van George H.W. Bush (Bush senior) het Andean Initiative. Het door de VS gesteunde Plan Colombia, dat volgens Youngers een dramatische militarisering tot gevolg had, trad in werking onder de regering van Bill Clinton (1993-2001).

Sinds 2000 zijn onder Plan Colombia gevechtshelikopters, wapens, hoogwaardige informatietechniek en sproeivliegtuigen (met chemicaliën) ingezet, met als totale kosten meer dan vier miljard dollar. Tachtig procent van de Amerikaanse hulp aan Colombia heeft betrekking op militaire steun en drugsbestrijding.

Zowel de linkse guerrilla’s als de rechtse paramilitairen die betrokken zijn bij het al veertig jaar durende gewapende conflict in Colombia, zijn voor hun financiering afhankelijk van de drugsopbrengsten.

Volgens Sandro Calvani, directeur van het VN-Kantoor voor Drugs en Misdaad (UNODC) in Colombia, kan het probleem het beste aangepakt worden door op alle niveaus topprioriteit te geven aan het bestrijden van de oorzaken van de productie van illegale gewassen. Calvani ziet het grootgrondbezit als een van de belangrijkste oorzaken.

In Colombia bezit 0,4 procent van de landeigenaren 61,2 procent van de landbouwgrond, terwijl 85 procent van de campesinos (kleine boeren) in armoede leeft. De concentratie van het land, dwingt duizenden kleine boeren steeds verder de jungle in om daar grond te ontginnen. Ze zoeken hun heil daar ook om te ontkomen aan de sproeivliegtuigen die worden ingezet om de gewassen te besproeien met pesticiden.

Colombia levert 90 procent van de cocaïne en 50 procent van de heroïne die in de VS verkocht wordt. Uit statistieken van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken blijkt dat sinds 1996 ruim 6.800 vierkante kilometer gewassen is besproeid in Colombia, terwijl het totale oppervlak aan illegale gewassen slechts 672 vierkante kilometer bedroeg. In 1999 was dat oppervlak verdubbeld en in 2001 bereikte het een record van bijna 1.700 vierkante kilometer. Na een agressieve campagne die in 2002 werd ingezet door de regering van Alvaro Uribe, nam de oppervlakte drugsplantages af tot 1.140 vierkante kilometer.

Het UNODC schat dat ongeveer 100.000 Colombiaanse families coca verbouwen voor hun levensonderhoud. De totale oppervlakte aan cocavelden ­ waartoe vernietigde en niet-vernietigde akkers worden gerekend ­ nam sinds 2000 met 36 procent toe. Alternatieven hebben vaak weinig kans van slagen, omdat de boeren in afgelegen gebieden niet de mogelijkheden hebben legale producten rendabel op de markt te brengen.

De Amerikaanse oud-ambassadeur in Colombia, Anne Patterson, verklaarde eind vorige maand tegenover de Senaatscommissie voor Buitenlandse Betrekkingen, dat de regering-Bush overweegt om het sproeiprogramma te versterken. Er zou echter ook bekeken worden of het mogelijk is het programma volledig over te dragen aan de Colombiaanse regering. Volgens Patterson is vorig jaar 1.300 vierkante kilometer illegale gewassen besproeid. De eerste tien maanden van dit jaar was dat al 1.220 vierkante kilometer.

Oud-president Andrés Pastrana (1998 ­ 2002), die onlangs werd benoemd tot Colombiaans ambassadeur in de Verenigde Staten, zei dat een van zijn prioriteiten Plan Colombia II is, aangezien de eerste fase van de strategie dit jaar eindigt. Uribe wil dat zijn land een leidende rol krijgt in de wereldwijde bestrijding van drugs.

Coletta Youngers van WOLA ziet weinig heil in de voortzetting van Plan Colombia. We kunnen doorgaan met het verspillen van geld aan een falend beleid, of gaan kijken hoe we het drugsgebruik in de VS en de productie in Latijns-Amerika kunnen verminderen. Dat laatste kan door duurzame economische ontwikkeling te ondersteunen en de wet te versterken in landen waar de drugsmaffia overheden en instituten omkoopt en bedreigt. (JS/PD)