Einde van burgeroorlog in Libië niet in zicht

“We denken na alle recente gebeurtenissen dat de rebellen duidelijk aan de winnende hand zijn”, verklaart een Amerikaanse functionaris aan IPS. “Maar dat wil niet zeggen de burgeroorlog snel afgelopen zal zijn.” De doorbraak in Brega maandag komt drie dagen nadat de regering-Obama, in navolging van 27 andere landen, de Nationale Overgangsraad van de rebellen had erkend als “wettelijk bestuur voor Libië”.

Op een vergadering over Libië in Istanboel zei minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton dat Washington voldoende garanties had gekregen van de Overgangsraad over zijn “intentie om democratische hervormingen door te voeren, Libiës internationale verplichtingen na te komen, fondsen op een transparante manier te gebruiken en de humanitaire noden van het Libische volk aan te pakken.”

Geld vrijmaken

Naast de psychologische en diplomatieke impact, effent de Amerikaanse erkenning van de Overgangsraad het pad voor de transfer van grofweg 32 miljard dollar (22,5 miljard euro) aan Libische middelen. De VS lieten het geld eind februari blokkeren uit protest tegen het gewelddadig neerslaan van de protesten door het regime van Khadaffi.

In een nota met achtergrondinformatie over de beslissing benadrukken Amerikaanse functionarissen dat alle fondsen die de VS vrijgeven door de Overgangsraad moeten worden gebruikt voor humanitaire hulp en openbare diensten, eerder dan voor wapens of andere vormen van militaire bijstand om de troepen van Khadaffi te bekampen. Voorts denken ze dat het geld niet bepaald snel beschikbaar zal zijn. “We moeten nog tal van juridische kwesties oplossen, maar deze erkenning zal de Overgangsraad toegang verschaffen tot andere bronnen van inkomsten”, aldus Clinton.

NAVO-bondgenoot

Intussen verhoogt ook de druk op Washington van enkele NAVO-bondgenoten als Frankrijk en Groot-Brittannië om meer steun te geven aan de militaire campagne in Libië. The Financial Times schreef maandag dat de Britse minister van Defensie, Liam Fox, meer hulp had gevraagd aan de nieuwe baas van het Pentagon, Leon Panetta. Hij zou echter geen verbintenis hebben gekregen.

De VS namen het voortouw bij de bombardementen in de eerste dagen van het offensief in Libië, maar speelden nadien eerder een beperkte rol. Hun operaties hadden meestal betrekking op logistieke steun, toezicht op het luchtruim en informatie over doelwitten. Af en toe hebben de Amerikanen wel oorlogsvliegtuigen en drones ingezet om specifieke doelen aan te vallen.

De beperkingen die Washington zichzelf heeft opgelegd, zorgden voor frustratie bij Frankrijk en Groot-Brittannië maar ook bij andere NAVO-bondgenoten die deelnemen aan de campagne. Ze vinden dat hun bescheiden capaciteit en militair materiaal tot het uiterste wordt gebruikt.

Binnenlandse druk

Met het argument dat de VS al bijna de volledige last van de operaties in Irak en Afghanistan dragen en dat Europa veel meer op het spel heeft staan in Noord-Afrika, staat de regering-Obama onder binnenlandse druk om de interventie in Libië in te perken. Uit tal van peilingen sinds maart blijkt dat de Amerikanen vinden dat Washington niet betrokken moet zijn bij de militaire operaties in Libië.

Bovendien hamert de Amerikaanse regering op het feit dat haar operaties niet vallen onder “vijandelijkheden”: volgens een wet uit 1973 moet de president na zestig dagen de toestemming krijgen van het Congres om door te gaan met zogenaamde vijandelijkheden. Dat zorgt voor onenigheid tussen de Senaat en het Huis van Afgevaardigden in het Congres. Terwijl het Huis een resolutie afwees om de Amerikaanse deelname aan de NAVO-operatie met een jaar te verlengen, zette een Senaatscommissie het licht wel op groen. De volledige Senaat zal zich waarschijnlijk niet voor september uitspreken.

Manpads

Eerder deze maand keurde het Huis een amendement goed dat fondsen voor de bewapening, uitrusting, training of advisering van militaire troepen in Libië verbiedt. De leiders van de Overgangsraad hebben meestal een opleiding in het Westen genoten en maken een goede indruk in Washington. Maar over de intenties van de soldaten onder hun bevel bestaat heel wat meer twijfel.

Zo meldde Human Rights Watch (HRW) vorige week dat rebellen in de westelijke bergen vier dorpen hadden geplunderd die ze hadden veroverd op Khadaffi’s soldaten vorige maand. Tegelijk berichtte The New York Times dat ongeveer 20.000 draagbare luchtverdedigingssystemen (Manpads) van Khadaffi’s leger werden gestolen uit bunkers in de westelijke bergen en in Oost-Libië. Door wie is niet bekend.

“Manpads hebben ons lang enorm veel zorgen gebaard omdat ze als geschut kunnen worden gebruikt tegen burgervliegtuigen”, schreef Paul Pillar, een gewezen CIA-analist in een blog op de website nationalinterest.org. “Als terroristen met de gedachte spelen om lijnvliegtuigen neer te halen, hebben ze een nieuwe bron om zich te bevoorraden.”