Herdenking vrijlating Mandela verdeelt publieke opinie

Elf februari markeert de dag waarop in 1990 Nelson Mandela werd vrijgelaten uit de Victor-Vester gevangenis in de Westkaap van Zuid-Afrika. Duizenden mensen verzamelden zich vandaag aan de poorten van de strafinstelling om dit historische moment te herdenken.
Mandela zelf was niet aanwezig op de viering, maar zal donderdagavond een zitje nemen in het Zuid-Afrikaanse parlement tijdens de State of the Union van president Jacob Zuma, die zelf onder vuur kwam te liggen op deze elfde februari.
De reden daarvoor is de complete publieke ontgoocheling in de man door beschuldigingen van corruptie en de seksuele schandalen die zijn imago als leider besmeuren. Dat staat alvast in schril contrast met het legendarische, onbevlekte imago van Mandela.
Tegelijkertijd voedt de viering een polemiek in Zuid-Afrika over de vraag of de hoge verwachtingen van die euforische dag intussen wel in vervulling zijn gegaan. Pessimisten en optimisten splijten het debat in tweeën.

Politiek instrument

Ondertussen beschuldigen de voornaamste oppositiepartijen het ANC ervan de viering van Mandela’s vrijlating als instrument voor politiek opportunisme te gebruiken.
De Afrikaner-krant Die Burger stelt dat het ANC de vele herdenkingsbijeenkomsten organiseert om stemmen te winnen voor de provinciale verkiezingen in 2011. In West-Kaap heeft de grootste oppositiepartij de Democratische Alliantie (DA) het voor het zeggen.
Helen Zille, regeringsleider van West-Kaap en voorzitter van de DA, stelt dat het ANC teveel op de legende van Mandela steunt: ‘Hoe meer jullie (het ANC, red.) op de erfenis van Mandela steunen, hoe verder jullie bewegen van Mandela’s visie.’
De woordvoerder van de oppositiepartij de Congress of the People Philip Dexter zegt: ‘De mensen zijn moe. Men kan dit zien aan de vele bijeenkomsten die het ANC heeft bijeengeroepen deze week, waarvan de meeste gefaald zijn.’

Positieve stemmen

Positieve stemmen binnen Zuid-Afrika benadrukken de historische veranderingen die het land heeft doorgemaakt sinds de vrijlating van de Mandela, de afschaffing van de apartheid en de eerste multiraciale democratische verkiezingen in 1994.
Zuid-Afrika kent een stabiele democratie, een liberale grondwet en de sterkste economie van het Afrikaanse continent, verduidelijkt de Zuid-Afrikaanse krant Mail & Guardian.
Een van de meest optimistische stemmen Zwelinzima Vavi, secretaris-generaal van Cosatu –een federatie van vakbonden in Zuid-Afrika- sprak de menigte toe aan de voormalige Victor-Vester-gevangenis.
‘Ik vind dat Mandela trots moet zijn op de vooruitgang die ons land gemaakt heeft. We zijn een gerespecteerde democratie en hebben vooruitgang geboekt in verscheidene sociale kwesties: betere toegang tot gezondheidszorg, water en elektriciteit, huizen, enz.’
Ahmed Kathrada, voormalig celgenoot van Mandela, duidt de ‘herwinning van onze waardigheid’ aan als verbeten overblijfsel van de anti-apartheidsstrijd: ‘Zonder waardigheid is alle rijkdom en vrijheid niets waard.’

Pessimisten

Pessimisten stellen dat Zuid-Afrika de meest ongelijke samenleving in de wereld is. Eén vierde van de bevolking is werkloos, gewelddadige misdaad en politieke corruptie tieren weelderig en het leeuwendeel van de zwarte bevolking leeft onder deplorabele omstandigheden in townships.
Andrew Feinstein – voormalig ANC-parlementslid die opstapte na vermeende corruptie in de regering, noemt de herdenking van Mandela’s vrijlating ‘bitterzoet’: ‘Wanneer we kijken naar de persoonlijke moraliteit van de huidige leiders, het niveau van corruptie en de vertragingen in de levering van basisdiensten, dan voel je dat de euforie van de overwinning over de apartheid bezoedeld is.’
Professor Willie Esterhuyse, een Afrikaner academicus die meewerkte aan de ontmanteling van de apartheid, is sterk ontgoocheld: ‘De droom van Mandela wist zich niet te materialiseren omdat de problemen te groot waren. De socio-economische kwesties waren gewoonweg te verschrikkelijk om in tien of twintig jaar op te lossen.’