Iraakse Tigris is er slecht aan toe

Hamza Majit is al visser sinds hij tien was. Hij leerde het beroep van zijn vader en werkt nu samen met zijn twee kinderen, maar het is nog maar de vraag hoe lang hij dat zal kunnen blijven doen. “Het wordt elke dag erger”, zegt hij aan boord van zijn vissersboot. “Het waterniveau is niet hoog genoeg om onze netten te kunnen laten zakken, en dit is het diepste punt van de rivier. Als het water zo laag staat, is het erg moeilijk om nog iets te vangen.”
 
De rivier, die ooit helder was, drijft nu vol plastic flessen, zakken en ander afval. “Vis is een schat van god, maar er is nu zoveel dat ons belet om die schat te vangen”, zegt Majit. Voor de Amerikaanse invasie was het volgens de visser mogelijk om tientallen vissen per dag te vangen. “Nu zijn we al blij als we er tien vangen.”

“Dringende actie”

Ook de Iraakse overheid begint zich zorgen te maken. “De Tigris is extreem vervuild en de situatie wordt met de dag erger”, zegt minister van Leefmilieu Narmin Othman. “Veel Irakezen lijden daar onder. We zijn ons bewust van de crisis en we zoeken naar manieren waarop de regering het probleem actief kan beginnen oplossen.”
Volgens de minister wordt er met hoogdringendheid aan het probleem gewerkt. “We moeten dat doen omdat niemand anders het zal doen en het lijden van de bevolking aanhoudt”, zegt ze. “De Tigris is een van de Iraakse schatten, en we moeten onze schatten beschermen.”
Toch heeft de regering al langer weet van het probleem. In 2007 waarschuwde Ratib Mufid, professor en milieudeskundige aan de Universiteit van Bagdad al dat de situatie kritiek was: “De rivier wordt vernield en er zijn geen projecten om die vernieling tegen te gaan.”
Sindsdien is de situatie alleen maar erger geworden. De problemen beginnen aan de bron en stapelen zich op langsheen de rivier. “Het probleem van de verminderde watertoevoer start al in de Turkse Taurusbergen”, zegt Seif Barakah van het ministerie van Leefmilieu. “Tussen die bergen en Koerdistan zijn verschillende dammen gebouwd die het debiet verminderen. Het idee was om de lokale bevolking te beschermen voor overstromingen, maar het gevolg is dat het debiet van de rivier met bijna de helft verminderd is.”

Beschoten

Vissen is echter niet alleen moeilijk geworden, maar ook onaangenaam en gevaarlijk. De geur van brandend plastic en rioolwater is soms overweldigend. Majit is naar eigen zeggen ook al beschoten door Amerikaanse soldaten vanuit de Groene Zone, die aan de oever van de Tigris grenst.
Volgens Iraakse milieuactivisten is de rivier vervuild met oorlogsafval, oliederivaten, industrieel afval en giftige stoffen. “Soms vind ik ruwe olie in mijn netten”, bevestigt Majit. “Ook de vis smaakt soms naar olie.” Langs de oever liggen grote hopen afval. Onder het bewind van Saddam Hoessein was het verboden afval in de rivier te gooien, maar nu is er niemand om de mensen tegen te houden.
De schaarste aan vis heeft ook gevolgen voor de markt. De gemiddelde prijs is gestegen van anderhalve naar meer dan zes euro. “Dat is erg duur, waardoor minder mensen vis kopen”, zegt marktkramer Amar Hamsa. “De zaken gaan niet goed, we hebben het deze dagen moeilijk.”