Mozambique belangrijkste regionale handelspartner van Zuid-Afrika

Dat het Mozambique momenteel voor de wind gaat, is in belangrijke mate te danken aan Zuid-Afrika. Staatsbedrijven en private ondernemingen uit dat land investeerden in 2001 2,6 miljard dollar in Mozambique. Daarmee was Zuid-Afrika er de grootste buitenlandse investeerder.

Zuid-Afrika speelt onder meer een belangrijke rol in de Mozambikaanse energiesector. De machtige petrochemische groep Sasol kondigde onlangs voor meer dan één miljard euro nieuwe investeringen aan in de Mozambikaanse aardgasvelden bij Secunda. Gas dat daar gewonnen wordt, zal via een pijpleiding naar Zuid-Afrika worden gebracht. Maar er gaat ook energie in omgekeerde richting. Een aanzienlik deel van de stroom die nodig is om de aluminiumfabriek Mozal bij Maputo draaiend te houden, wordt via een nieuwe hoogspanningsleiding vanuit Zuid-Afrika aangevoerd.

Nog niet zo lang geleden betekende Zuid-Afrikaans geld vooral onheil voor Mozambique: tijdens het apartheidsregime financierde Pretoria de Renamo, een rebellenbeweging die het socialistische regime in Maputo moest destabiliseren. Zuid-Afrikaanse huurlingen staken daarbij een handje toe. De vijandschap van toen is in de jaren 90 als sneeuw voor de zon verdwenen door de democratisering van Zuid-Afrika en het einde van de burgeroorlog in Mozambique. Zuid-Afrika kan nu ongehinderd in de meest strategische sectoren investeren – al begint de Mozambikaanse regering er wel op aan te dringen dat daarbij lokale partners worden ingeschakeld.

Mobiele telefonie wordt in Mozambique door een Zuid-Afrikaanse provider verzorgd; vanaf april zorgt het eveneens Zuid-Afrikaanse Vodacom op die markt voor concurrentie. Vodacom zal 83 miljoen euro investeren om de hele telecommunicatie-infrastructuur in het land onder handen te nemen. Emotel, een consortium van Mozambikaanse ondernemers, fungeert als locale partner, al kon de groep maar 2 miljoen euro op tafel leggen.

De eerste tolweg in Mozambique verbindt Maputo met Johannesburg. Zuid-Afrikaanse toeristen kunnen via de snelweg makkelijker de Mozambikaanse badplaatsen aan de Indische Oceaan bereiken, waar de meeste hotels en attracties in Zuid-Afrikaanse handen zijn of minstens met Zuid-Afrikaans geld worden opgekalefaterd. Het Zuid-Afrikaanse Spoornet heeft de lijn van de Zuid-Afrikaanse grensplaats Komatipoort naar Maputo overgenomen in de hoop dat de verbinding na een grondige modernisering de Zuid-Afrikaanse steenkoolmijnen en andere ondernemingen in de buurt van Johannesburg zal verleiden Maputo als uitvoerhaven te gebruiken. In de haven van Maputo wordt al volop gebaggerd om grotere schepen toe te laten. Dardoor moet de omslagcapaciteit er stijgen tot 4,6 miljoen ton per jaar.

Ook aan de financiële sector gaat de Zuid-Afrikaanse expansie niet ongemerkt voorbij: de Zuid-Afrikaanse bankengroep Absa kocht vorig jaar de Mozambikaanse Banco Austral.

Zuid-Afrikaanse landbouwexperts helpen de Mozambikaanse levensmiddelenproductie weer op te vijzelen – de landbouwsector had zwaar te lijden onder de burgeroorlog. En op de Mozambikaanse biermarkt zijn de Zuid-Afrikanen de baas sinds South African Breweries 78 procent van de aandelen van Cervejas de Mocambique, de grootste lokale brouwer, in handen kreeg.

Op de toeristen na bewegen de mensenmassa’s zich vooral van Mozambique naar Zuid-Afrika. Veel Mozambikanen proberen de armoede in hun land te ontvluchten – van een baan in Zuid-Afrika wordt nog altijd geddroomd. De superieure infrastructuur en consumptiecultuur in Zuid-Afrika lokt ook rijkere Mozambikanen aan; om uitgebreid te gaan winkelen steken ze graag de grens over. In Nelspruit, een stad in de provincie Mpumalanga niet ver van de Mozambikaanse grens, is begin dit jaar een nieuw winkelcomplex opengegaan dat speciaal op dat publiek mikt.