Politieke impasse in Bosnië sleept aan

Op 3 oktober 2010 trokken de Bosniërs naar de stembus. Maar door complexe regels die een etnische balans moeten garanderen, is het zeer moeilijk om een nieuwe ministerraad samen te stellen. De etnische verschillen tussen Bosniakken (moslims), Serviërs (christen-orthodoxen) en Kroaten (rooms-katholieken) steken keer op keer de kop op. Op dit moment staat de premierkandidaat ter discussie. Het presidentschap schoof de Kroaat Slavo Kukic van de Sociaal Democratische Partij (SDP) naar voor als eerste minister, maar de uiteindelijke beslissing ligt bij het parlement.

Ieder om beurten

In Bosnië-Herzegovina bestaat er niet één president, maar is het een roterende functie. Drie personen -een Serviër, Bosniak en een Kroaat- oefenen samen een ambt van vier jaar uit en wisselen om de acht maanden. Bakir Izetbegovic, de Bosnische president, steunt Kukic ten volle. ‘Hij komt uit een multi-etnische partij en vertegenwoordigt daarom alle burgers van Bosnië-Herzegovina’, zegt hij. Hoewel SDP claimt de enige multi-etnische partij te zijn, heeft ze voornamelijk aanhang bij de Bosniakken. Ook het Kroatische lid van het presidentschap Zeljko Komsic staat achter Kukic.

De Servische president Nebojsa Radmanovic ziet liever een andere premier. Zowel zijn partijgenoten als de andere Servische partijen uit de Servische deelstaat volgen hem hierin. De vier Servische partijen hebben samen voldoende stemmen om de stemming te blokkeren. De premier moet overigens een Kroaat worden, want net zoals vele posities in het land is ook het premierschap roterend. En na de Serviërs en de Bosniakken is het deze keer de beurt aan de Kroaten om een premier te leveren.

Indien de kandidaat wordt afgewezen, wat dus zeer waarschijnlijk is, heeft het presidentschap acht dagen om een nieuwe kandidaat voor te stellen. In de wet staat niet hoeveel keer deze procedure herhaald mag worden.

Afscheiding

Bijna alle politieke partijen zijn op etnische leest geschoeid.

Bij het vredesverdrag van Dayton in 1995 was de gedachte: geef de verschillende bevolkingsgroepen zoveel mogelijk autonomie, dat verkleint de kans op conflicten. Tegelijkertijd is het land daardoor haast onbestuurbaar. De twee deelstaten (de Servische Republiek en de Moslim-Kroatische Federatie) hebben een eigen president, regering en parlement. Lokale aangelegenheden worden geregeld op het niveau van de tien provincies. Al die kleine stukjes zijn bijna onaantastbare koninkrijkjes geworden, waardoor het land als geheel nauwelijks functioneert.

Al sinds het uiteenvallen van Joegoslavië hebben de bevolkingsgroepen hun eigen visie over de verdeling van het land. Milorad Dodik, hoofd van de Servische Republiek, dreigt geregeld met de afscheiding van het Servische gebied (37 procent van de bevolking). De Kroaten (14 procent) zitten nu nog met de Bosniakken in een entiteit, maar wensen een eigen grondeenheid. De Bosniakken (48 procent) willen als enige het land sterker maken met een centraler bestuur.

Zwaarste crisis

Naast de politieke impasse komt de economische crisis met enige vertraging hard aan in Bosnië-Herzegovina. De werkloosheid ligt rond de veertig procent en corruptie blijft alom vertegenwoordigd. Opvallend is dat deze thema’s, wat toch de problemen zijn waar gewone mensen mee te maken hebben, weinig aan bod kwamen tijdens de verkiezingcampagnes. Bijna alle politieke partijen zijn op etnische leest geschoeid en leiders kozen voor een nationalistische retoriek.

‘De combinatie van politieke en economische problemen zorgen ervoor dat het land zich momenteel in de zwaarste crisis sinds de oorlog bevindt’, klinkt het bij de internationale organisatie International Crisis Group.