Miljoenen informele arbeiders vallen door de mazen van het sociale vangnet, waarschuwt IAO

Informele arbeiders kunnen amper aanspraak maken op een sociaal vangnet en hebben het sinds de covid-19-pandemie moeilijker dan ooit. In vier recente rapporten maakt de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) de balans op.

Bedrijven wereldwijd investeren miljarden in automatisering en efficiënte productielijnen. In scherp contrast daarmee wordt er nauwelijks geïnvesteerd in de honderden miljoenen menselijke arbeiders. Zij hebben vaak zo goed als geen sociale bescherming en worden behandeld als machines.

Slechts 6 % van alle huishoudelijke werkers maakt aanspraak op een voledig pakket aan sociale bescherming.

Een voorbeeld: maar liefst 94 % van de informele huishoudelijke werkers – in overgrote meerderheid vrouwen – heeft geen toegang tot het volledige pakket aan sociale zekerheid. Die arbeiders kunnen dus amper een beroep doen op (medische) hulpverlening. Als ze ziek worden, zwanger zijn, zonder werk vallen, een dagje ouder worden of ziek of gewond geraken op het werk, hebben ze vaak niets om op terug te vallen.

Dat betekent dat slechts 6 % van alle huishoudelijke werkers – in totaal zo’n 75 miljoen mensen wereldwijd, naar schatting – aanspraak maakt op een volledig pakket aan sociale bescherming.

Uitgesloten

Daarnaast geniet volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) zeker de helft van de arbeiders zelfs geen enkele vorm van sociale zekerheid.

Dat zou ook betekeken dat in theorie de helft van de huishoudelijke hulpen voor minstens een van de hierboven genoemde situaties verzekerd is. Maar, zo benadrukt de IAO, in de praktijk gaat het om slechts een op de vijf arbeiders, want de meeste arbeiders zijn informeel tewerkgesteld.

Hoewel hun bijdrage aan de maatschappij groot is doordat ze huishoudens van essentiële hulp voorzien, kunnen de meeste van deze arbeiders geen aanspraak maken op sociale zekerheid. ‘Meestal worden ze uitgesloten van nationale wetgeving die een sociaal vangnet voorziet’, zo stelt het rapport.

Ruim driekwart (76,2 %) van de hulpen in de huishouding bestaat uit vrouwen. Dat zijn in totaal 57,7 miljoen mensen die extra kwetsbaar zijn.

Zwaarst getroffen door covid-19

In het rapport toont de IAO aan dat er enorme verschillen zijn tussen de verschillende continenten. In Europa en Centraal-Azië is 57,3 % van de huishoudelijke arbeiders volledig verzekerd. In Noord- en Zuid-Amerika gaat het slechts om 10 %.

In Afrika en de rest van Azië zijn er “bijna geen” arbeiders verzekerd, terwijl in die regio’s bepaalde landen vaak zwaar leunen op deze vorm van informele arbeid.

‘Kinderarbeid en gedwongen arbeid blijven wereldwijd een realiteit.’

De covid-19-pandemie heeft de gebrekkige sociale zekerheid in de informele arbeid ‘zeer duidelijk gemaakt’, klinkt het. Huishoudelijke werkers waren de eersten die hun banen en inkomens verloren tijdens de crisis. Wie wel aan de slag bleef, moest dat vaak doen zonder beschermend materiaal én zonder toegang tot adequate gezondheidszorg of ziektekostenverzekering.

Textielmedewerkers en landarbeiders

Alleen in 2021 al telde de IAO 310.000 dodelijke slachtoffers op het werk door ziekte. Het coronavirus is verantwoordelijk voor 120.000 gevallen.

Behalve de miljoenen arbeiders die als huishoudelijke hulp werken, zijn ook medewerkers van kledingfabrieken bijzonder kwetsbaar, blijkt uit een ander recent rapport van de IAO.

Om het hoofd te bieden aan de crisis, is de IAO eind juni samengekomen in Geneve. In een rapport dat is verschenen naar aanleiding van deze bijeenkomst, stelt de organisatie dat sociale bescherming ook voor landarbeiders ‘een droom’ blijft. ‘Kinderarbeid en gedwongen arbeid blijven daarin wereldwijd een realiteit.’

Maar liefst 60 procent van de arbeiders in de wereld is informeel tewerkgesteld. Concreet komt dat neer op 2 miljard mensen op deze aardbol die niet erkend, laat staan beschermd zijn.