Atjeese vrouwen tonen weg huiswaarts na tsunami

Er is geen betere plek dan thuis, zelfs als je huis niet meer bestaat. Na twee maanden vluchtelingenkamp in de hoofdstad van de provincie Atjeh, keren Fatimah en Nurhayati terug naar waar ze vandaan komen. Thuis, in dit geval, is het plaatsje Tuha in het regentschap Atjeh Besar. In deze provincie raakte de moordende vloedgolf op 26 december Indonesië het eerst - 220.000 mensen stierven op deze landengte.

Fatimah, Nurhayati en acht andere vrouwen zijn de eerste vluchtelingen die terugkeren uit Banda Atjeh. Ze konden hun moed ternauwernood bijeen rapen. Hun thuisbasis deelde zwaar in de klappen. Slechts 232 van de 1.800 inwoners in Tuha overleefden de tsunami.

Nurhayati was er niet toen de golf kwam. Nu ze voor het eerst terug is, glinsteren de tranen in haar ogen. Zover als het oog reikt zien we niets dan rommel en puin.

De twee vrouwen willen samen met de schaarse blijvers aan de heropbouw beginnen. Het wordt hun eerste opdracht om kleine huizen te bouwen - vier bij zes meter - waar telkens vier tot zes vrouwen kunnen wonen. Hier huizen bouwen is een helse taak. Het is vochtig en heet want alle bomen werden weggevaagd door de vloedgolf. De lucht is stoffig door het alomtegenwoordige afval.

Het gaat ons lukken, maar ik voorzie wel problemen met de mannen, zegt Fatimah. Zij moeten elders op zoek gaan naar een vrouw. Onder de 232 overlevenden zijn slechts 40 vrouwen.

Nurhayati gelooft dat de meeste van haar familieleden en kinderen in de ramp gebleven zijn. Ik heb geen familie buiten Tuha, dus ik had geen andere keuze dan terug te keren.

De Indonesische luchtmacht strooide in mei 2003 nog een bommentapijt over deze streek uit. Tuha ligt vlakbij de Ujung Pancu heuvels, een bolwerk van het de Atjeese Bevrijdingsbeweging (GAM). Het gebied is nog steeds het toneel van vijandigheden tussen het Indonesische leger en de rebellen, die de provincie Atjeh al sinds 1976 proberen af te scheuren van de rest van Indonesië.

De vrouwen zijn niet bang voor de herinneringen en de ontbering. Maar ze vrezen wel het leger. Fatimah and Nurhayati hadden gehoopt dat de tsunami vrede zou brengen. Maar die hoop is tevergeefs: de soldaten van het TNI (het Indonesische leger, red.) patrouilleren nog steeds in deze buurt zegt Nurhayati. Geen van de inwoners hier zijn leden van de GAM. Die vind je meer in Lamteungoh, een ander subdistrict.

In Tuha krijgen ze wel rebellen over de vloer die hun familie komen bezoeken voor een maaltijd. We kunnen ze toch niet wegsturen, ook al worden we een doelwit van de soldaten?, zegt een inwoner die al meer dan eens hardhandig ondervraagd werd. Mensen in uniformen jagen mij de daver op het lijf, zegt ook Nurhayati. De soldaten zouden beter helpen bij de ramp dan zich bezig te houden met zinloze ondervragingen. (MM)