Braziliaanse ondernemers niet opgezet met Zuid-Amerikaanse Gemeenschap

De Zuid-Amerikaanse Gemeenschap is geopolitieke fictie, schreef O Estado de Sao Paulo dinsdag in een editoriaal. De krant staat dicht bij de Braziliaanse zakenwereld. De nieuwe unie is een grote fantasie gebaseerd op twee minder ambitieuze fantasieën, vond de commentaarschrijver nog. De belangrijkste pijler onder de Zuid-Amerikaanse Gemeenschap is de samenwerking tussen de Mercosur en de Andesgemeenschap (CAN), de twee grote handelsblokken in de regio die zelf ook nog lang niet al hun zaken op orde hebben. De Mercosur en de CAN willen in de toekomst samen een vrijhandelszone vormen.

Ook Valor Económico, een andere Braziliaanse krant, gelooft dat er meer symboliek dan inhoud zit in de unie tussen landen met uiteenlopende economische en politieke belangen.

De standpunten in de twee kranten sluiten aan bij de negatieve reactie van de Braziliaanse Industriefederatie (CNI) op het akkoord dat de Mercosur (Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay) in oktober sloot met de CAN (Bolivia, Colombia, Ecuador, Peru and Venezuela). De twee blokken willen geleidelijk evolueren naar een vrijhandelszone. De CNI verwijt de betrokken regeringen dat de beoogde vrijhandel gebaseerd is op een wirwar van bilaterale akkoorden, met 67 verschillende deadlines om alle importtarieven te doen verdwijnen.

De CNI kant zich ook tegen het feit dat Brazilië - de sterkste economie van Zuid-Amerika - veel langer moet wachten op vrijere markttoegang tot de Andeslanden dan omgekeerd. Brazilië zal binnen de vijf jaar de importheffingen op meer dan 90 procent van de goederen uit de lidstaten va de CAN schrappen, terwijl die landen hun markten pas over zes jaar moeten beginnen open te stellen voor de meeste Braziliaanse producten. De heffingen op de meeste Braziliaanse exportartikelen zouden pas over 15 jaar verdwijnen. Ook de afbouw van het protectionisme in de gevoelige landbouwsector zal erg asymmetrisch uitvallen. Daarover maken de Braziliaanse boeren zich weinig zorgen: de CAN-landen voeren weinig landbouwproducten in en zijn geen zware concurrenten.

De Braziliaanse zakenwereld denkt niet dat de handel tussen de Mercosur en de CAN sterk zal toenemen. Het handelsvolume tussen de twee blokken schommelt al sinds 1995 rond de 5 miljard dollar. André Nassar, de directeur van het Onderzoeksinstituut voor Internationale Handel en Onderhandelingen (ICONE), een instelling die de Braziliaanse bedrijven adviseert, is van oordeel dat de oprichting van de Zuid-Amerikaanse Gemeenschap vooral politiek gemotiveerd is.

Academici zijn positiever. Volgens Enrique Amayo Cevallos, een professor Latijns-Amerikaanse relaties aan de Universiteit van Sao Paulo, is een sterkere integratie vooral van belang voor de toekomstige ontwikkeling van de regio. Zuid-Amerika moet de handen in elkaar slaan om de uitdagingen van de globalisering beter aan te kunnen. De Mercosur-landen vormen veruit het sterkste economische blok in Zuid-Amerika, maar ze zullen toenemend nood hebben aan directe uitwegen naar de Stille Oceaan - de groeipool van de toekomst. Daarvoor is samenwerking met landen als Chili, Peru, Ecuador en Colombia onontbeerlijk.

De integratie van Zuid-Amerika kan Brazilië ook helpen de economische waarde van zijn biodiversiteit te beschermen. Peru en Colombia, die ook een deel van de Amazonewoud op hun grondgebied hebben, dreigen nu te zwichten voor druk uit de VS om internationale bedrijven vrije toegang te bieden tot de schatkamer van de Amazone. De Zuid-Amerikaanse Unie zou ook het ideale forum kunnen worden om toekomstige conflicten over de watervoorraden van het Amazonegebied en het bekken van de Rio de la Plata te ontmijnen, denkt Amayo Cevallos.

Niet alle Zuid-Amerikaanse politici lijken even overtuigd van die toekomstkansen. De eerste top van de Zuid-Amerikaanse Gemeenschap in Ayacucho en het nabijgelegen Cuzco moet het zonder de Argentijnse president Néstor Kirchner stellen - hij zegde af wegens ziekte. Ook zijn collega’s Lucio Gutiérrez van Ecuador, Nicanor Cuesta Duarte uit Paraguay en Jorge Batlle uit Uruguay stuurden hun kat. De Mexicaanse president Vicente Fox, die als waarnemers was uitgenodigd, is ook niet komen opdagen. (PD/MM)