Cambodja weigert Rode Khmer-tribunaal te financieren

De berechting van de leiders van de Rode Khmer kan niet doorgaan zonder extra buitenlands geld, zei de Cambodjaanse premier Hun Sen maandag. Als zij (de internationale gemeenschap) het geld niet geven, dan kan het tribunaal niet worden opgericht, verklaarde hij.

Eerder sloot Cambodja een financieringsakkoord af met de Verenigde Naties. Daarin staat dat de VN 35 miljoen euro inzamelen en dat Cambodja zelf de rest inzamelt om het tribunaal de eerste drie jaar te bekostigen. De totale kost bedraagt 45,8 miljoen euro.

In mei liet VN-baas Kofi Annan weten dat de VN hun deel van de inzameling rond hadden. Onder meer België maakte 150.000 euro vrij om de werking van het tribunaal te verzekeren.

Nu blijkt dat Cambodja zelf nog maar één van de 10,8 miljoen euro ingezameld heeft die het beloofde in het akkoord. Daarbuiten zijn er nog voor 5,6 miljoen dollar (4,5 miljoen euro) indirecte kosten die Pnom Penh heeft beloofd te betalen, zoals de detentiekost, zegt Helen Jarvis, die optreedt als adviseur van de Cambodjaanse regering.

Als de regering terugkrabbelt, schendt ze het akkoord met de VN, benadrukt het Documentation Centre of Cambodia, een organisatie die in Phnom Penh bewijzen en getuigenissen verzamelt van de wreedheden begaan door de Rode Khmer. De regering is verplicht het geld in te zamelen, zegt directeur Youk Chhang. Het geld is er. Het werd aangeboden via Japanse ontwikkelingshulp en via de Cambodjaanse zakenwereld. De regering moet de fondsen slechts aanspreken.

Het Rode Khmer-tribunaal moet zich uitspreken over de misdaden van het maoïstische regime van Pol Pot tussen 1975 en 1979. In april van dit jaar was het 30 jaar geleden dat de Rode Khmer de macht greep. Bijna 1,7 miljoen Cambodjanen vonden de dood door executie, dwangarbeid en hongersnood tijdens het vierjarige terreurbewind. Pol Pot, de leider van de Rode Khmer, ontsnapte aan het gerecht toen hij stierf in 1998.

Het is niet de eerste keer dat Hun Sen dwars ligt. Eerder drong de premier aan op een meerderheid van Cambodjaanse rechters in het internationale tribunaal. In juli joeg hij mensenrechtengroepen de gordijnen in door de selectie van de rechters geheim te maken.

De selectie en de aanwijzing van de rechters wordt een cruciale stap, zegt Jarvis. Het kan nog 12 maanden duren voor de rechters zijn ingezworen en voor de eerste verdachte terecht staat. Een team van de VN reist volgende maand naar Cambodja af om het tribunaal meer wind in de zeilen te geven.

Veel Cambodjanen vragen zich of Leng Sary, de man die onder de Khmer minister van Buitenlandse Zaken was, zal ontsnappen aan het tribunaal. Hij kreeg amnestie van de regering-Hun Sen. Slechts twee leiders van de Rode Khmer - Ta Mok, de militaire bevelhebber, en Kaing Khek Lev (bijgenaamd Duch), die een martelcentrum leidde, wachten voorlopig op een proces. Duch was verantwoordelijk voor de dood van bijna 16.000 mannen, vrouwen en kinderen in zijn centrum. Hun Sen was zelf een lage officier bij de Khmer maar liep in 1976 over naar Vietnam, waar hij een leider werd van het verzet tegen de Rode Khmer. Nadat Pol Pot verdreven werd, was hij jarenlang minister in de door Vietnam gesteunde regering die de macht overnam. (MM/ADR)