Chili offert zwarte zwanen op aan werk

Het Chileense reservaat Río Cruces was tot vorig jaar de thuishaven van het grootste bestand aan zwarthalszwanen van het subcontinent. Van de 6.000 zwanen die in het reservaat nestelden, zijn er nog een 300-tal over. Een 500-tal exemplaren verhongerde en de rest vertrok naar andere plaatsen omdat de waterplanten en algen waarmee ze zich voedden in het reservaat, wegkwijnden.

Milieuorganisaties staken meteen een beschuldigende vinger uit naar de cellulosefabriek Celco, een groot bedrijf dat aan de rand van het natuurreservaat ligt en dat zijn afvalwater rechtstreeks in de Río Cruces loost. De universiteit van Valdivia bracht in april een onderzoek ui dat de beschuldigingen grotendeels bevestigde. Het pulp in het afvalwater bleek dodelijk voor het leven in de rivier, onder meer omdat het chloordioxide bevatte.

De zaak kwam voor het hooggerechtshof in Santiago. Die pleitte Celco vrij van schuld op basis van een ander rapport. Dat was zogenaamd afkomstig van de universiteit van Concepcion, maar bleek later gefabriceerd door Celco zelf. Op 8 juni ging de fabriek weer dicht toen het bedrog aan het licht kwam.

Het hooggerechtshof erkende dat de bevindingen in het ‘wetenschappelijke’ rapport niet klopte, maar wijzigde zijn arrest niet: zolang Celco zich aan de milieunormen houdt, mag de fabriek draaien. President Ricardo Lagos en de nationale milieudienst Conama schaarden zich enkele weken geleden achter een heropening. President Lagos stelt nu voor om een kanaal te graven om het afvalwater weg te voeren naar de zee zonder het te dumpen in de Río Cruces. De bouw van het speciale afwateringskanaal zou 35 miljoen euro kosten. Een gesloten circuit kost het drievoudige.

José Araya, van de milieugroep Zwanen van Valdivia noemt de beslissingen illegaal. Volgens de Chileense wet moet dit bedrijf eerst onderworpen worden aan een nieuwe milieu-effectenstudie. Celco creëert 300 rechtstreekse jobs en in de bosbouw die hout levert aan de cellulosefabriek werken 2.000 mensen. Araya is niet onder de indruk: Celco vernietigt ook jobs, argumenteert de activist. De landbouw en het toerisme lopen schade op.

Maar de indianen in het vissersdorp La Barra, aan de monding van het toekomstige kanaal, verzetten zich tegen het afwateringsplan. Ze vrezen dat hun visgronden voor de kust binnenkort even schraal worden als het natuurpark. Ze krijgen de steun van de koepel van Chileense Mapuche indianen. Vooral de Lafkenche (een Mapuche gemeenschap die in het kustgebied woont) dreigen het slechtoffer te worden, zegt Alfredo Seguel, hun woordvoerder. De cellulose zal de ecosystemen en de voedselveiligheid van de Mapuche aantasten. Er zijn in het verleden genoeg voorbeelden van geweest.

Celco is met een omzet van 1,3 miljard dollar de op twee na grootste cellulosefabriek in Latijns-Amerika. Cellulose is een heet ecologisch hangijzer in Latijns-Amerika, dat als papiermijn van de wereld veel problemen kent met cellulose. Onder meer in Brazilië heeft de massale aanleg van eucalyptusplantages de afgelopen twintig jaar tot veel conflicten geleid, vooral in de deelstaten Espíritu Santo en Bahía. Deze week is in Uruguay ophef ontstaan over de bouw van een cellulosefabriek door de Finse houtgigant Botnia in Fray Bentos. (MM)