Colombiaanse boeren krijgen land terug

De toekenning van eigendomsrechten aan boeren die hun bezittingen in de afgelopen halve eeuw kwijtraakten als gevolg van het gewapende conflict in het land, is belangrijk voor de regering van de conservatieve president Juan Manuel Santos die in augustus aantrad.

Volgens officiële cijfers heeft ongeveer 40 procent van de Colombiaanse boerenbedrijven geen bewijs van eigendom als het gaat om het gebruikte land.
 
De regering wil het eigendom van een half miljoen hectare formaliseren. Volgens plaatselijke en internationale organisaties is dat van groot belang, maar zij wijzen ook op tekortkomingen in de overheidsplannen.

Sneller

Tussen 1985 en 2010 raakten 5,2 miljoen mensen op het platteland ontheemd, staat in een rapport dat in februari werd gepubliceerd door Consultancy on Human Rights and Displacement (Codhes). Colombia telt 46 miljoen inwoners.
 
Minister van Landbouw Juan Camilo Restrepo legde dinsdag uit dat er een nieuw artikel wordt opgenomen in het Nationale Ontwikkelingsplan dat momenteel ter discussie staat. Dat artikel zorgt ervoor dat het formaliseringproces sneller kan verlopen, doordat boeren geen claims meer hoeven in te dienen.

De maatregel, die volgens de minister de steun van het Congres heeft, maakt het mogelijk om groepen boeren die hun land kwijtraakten, binnen een bepaald blok land grond toe te kennen. Individuele boeren of gezinnen hoeven daarvoor geen formele claim in te dienen.

Tussen oktober en maart werd 290.000 hectare, inclusief land in inheemse reservaten en Afro-Colombiaanse gemeenschappen, officieel toegekend, zei Santos vorige week bij de presentatie van een alomvattend beleid voor plattelandsontwikkeling in Orinoquia, een ander initiatief dat deel uitmaakt van het legaliseringsprogramma.

Orinoquia is een regio van 310.000 vierkante kilometer die zich uitstrekt van de oostelijke Andes tot de Venezolaanse grens. Tot de regio behoren de provincies Arauca, Meta, Casanare, Vichada, Guainía and Guaviare. In totaal wonen er 1,1 miljoen mensen. In het regionale plan voor Orinoquia is het de bedoeling om 70.000 hectare land toe te kennen.

Drugsbaron

Santos lanceerde het plan op de Carimagua Hacienda, een uitgestrekt terrein in het centrale departement Meta. Bij de ceremonie waren ook Restrepo en andere functionarissen aanwezig.

Carimagua, dat 22.700 hectare telt, werd in 1970 verworven door het Colombiaanse Landbouwinstituut. Dat zette er een onderzoekscentrum op. Tweeduizend hectare is van het leger en 3000 hectare wordt gebruikt voor onderzoek door het overheidsinstituut. De rest, 17.000 hectare, wordt bestemd voor landbouw en 500 hectare voor huisvesting van boeren.
 
Dat plan wijkt af van de plannen van de vorige regering, die van de rechtse president Álvaro Uribe. In 2008 wilde de toenmalige minister van Landbouw Andrés Arias, Carimagua via een leaseconstructie in handen van particuliere investeerders geven. Die investeerders wilden de grond gebruiken om Afrikaanse oliepalm te verbouwen. Arias stelde destijds dat de opbrengst gebruikt zou worden om ontheemden te helpen. Het plan kwam echter niet door het Congres.
 
Behalve het land in Carimagua, word 15.000 hectare grond van Pedro Oliveiro, een drugsbaron die in december door het leger werd vermoord, verdeeld onder ontheemde boeren. Oliveiro was ook een leider van de rechtse paramilitaire groepen, een van de partijen in het conflict. De andere partijen zijn de overheidstroepen en linkse guerrillastrijders, voornamelijk van de Revolutionaire Gewapende Strijdkrachten van Colombia (FARC).
 
Verder gaat nog eens 38.000 hectare naar boeren die de regering in beslag nam van de voormalige senator Habib Merheg. Die had de grond op illegale wijze verkregen.

Ondanks de positieve presentatie door de regering, zijn verschillende organisaties kritisch over de overheidsplannen. Absalón Machado van het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) wijst erop dat landherstel en -toekenning pas effectief werkt als het geweld in het land — de oorzaak van de ontheemding op het platteland — wordt opgelost.
 
Congreslid Iván Cepeda  van de linkse Alternatieve Democratische Pool, is ook kritisch. “De campagne is ogenschijnlijk gericht op de belangen van boeren, maar in feite is het een façade voor een agressief land- en mijnbouwbeleid waar uiteindelijk grote bedrijven van zullen profiteren.”