Duizenden Nepalezen houden protestbijeenkomst

Duizenden mensen zijn samengestroomd op het onder toeristen welbekende Durbar Square in Kathmandu als teken van protest tegen koning Gyanendra Bir Bikram Shah Dev, die op 1 februari de regering naar huis stuurde en de macht overnam. Dit is een symbolische plaats - sinds jaar en dag worden hier de Nepalese koningen gekroond en tot vorige eeuw woonde de monarch hier zelfs.

Nu zitten overal Nepalezen met gekruiste benen op de grond en in rijen op de trappen van de vele stenen tempels met de kunstig gesneden houten versieringen. Vele honderden anderen staan aan de rand van het plein. Aan de tempels hangen luidsprekers en politieke cartoons - één ervan toont een Nepalese man die een bal met het label ‘monarchie’ over een klif schopt.

Op het podium opent het evenement met een rij in het wit geklede vrouwen die lantaarns vasthouden en zwijgend een eerbetoon brengen aan de intussen bijna 12.000 dodelijke slachtoffers van de strijd tussen maoïsten en het leger. De opstandelingen zeggen dat ze een republiek willen oprichten en de situatie van de dalits (de kastelozen) verbeteren. Vorige week stierven meer dan 100 soldaten toen maoïsten hen verrasten aan een geïsoleerde legerpost. Deze week kwam het geweld voor de inwoners van Kathmandu nog heel dichtbij, toen in de vallei twee politieofficieren werden doodgeschoten en een ongebruikt politiekantoor ontplofte.

Dit is de laatste kans, zegt ontwikkelingswerker en mensenrechtenactivist Keshab Man Shakya later in een toespraak. De politieke partijen slagen er niet in een werkelijk signaal te geven en de Maoïsten en de koning vechten. Deze bijeenkomst dient om het volk voor te bereiden, legt hij achteraf uit aan IPS.

Vijftien jaar geleden kwamen de Nepalezen in opstand en dwongen toenmalig koning Birendra, de broer van de huidige monarch Gyanendra, om een begin te maken naar de overgang naar democratie. Vandaag is het anders, zegt Man Shakya. In 1990 ging het om een jubelfeest. Het bereikte een kritische massa en iedereen nam eraan deel. Nu is er geen jubelstemming - de mensen zoeken eerder verlossing van een pijn.

De politie staat in kleine groepjes aan de rand van de toeschouwers en bij het begin van de bijeenkomst mengt ze zich even onder hen om spandoeken in beslag te nemen. Maar dan trekt ze zich terug en voor zover bekend wordt niemand gearresteerd.

Dat was enkele weken geleden nog heel anders. Toen belandden velen van de mensen die zich nu onder het publiek bevinden in de gevangenis omdat ze deelnamen een mars naar een nabijgelegen verboden zone. Anderen werden opgepakt na 1 februari, toen veiligheidstroepen op bevel van de koning een weeklang telefoon- en internetverbindingen doorknipten, de meeste vooraanstaande politici oppakten en de straten zich vulden met politietroepen die elke publieke tegenstand in de kiem moesten smoren. Intussen bevinden honderden arrestanten zich weer op vrije voeten. Er kwam officieel een einde aan de noodtoestand, hoewel de media nog steeds niet kunnen zeggen wat ze willen en overheidspersoneel en niet-gouvernementele organisaties willekeurig ondervraagd kan worden.

Ministers in de regeringsraad die koning Gyanendra eigenhandig samenstelde weigeren bemiddeling van de Verenigde Naties of een andere derde partij, iets waartegen ook sommige politici en India zich verzetten. De zeven belangrijkste Nepalese politieke partijen vormden enkele maanden geleden een moeizame alliantie, maar van hun voornemen om overleg te plegen met de maoïsten is niets in huis gekomen. Het paleis heeft gedreigd partijen die zulke onderhandelingen opstarten te behandelen als terroristen.

Vijftig meter achter het podium van de protestbijeenkomst zitten twee mannen in kleermakerszit in een van de kleine tempeltjes. Ze spelen schaak. Een van hen legt uit waarom ze zich niet aansluiten bij de massa vlakbij: Iedereen weet wat er gebeurt: mensen praten, mensen luisteren, en volgende week is iedereen het vergeten, zegt hij. Ze willen vrede. Ik wil ook vrede. Maar de leiders luisteren niet. (ADR/MM)